Wałęsa i jego dowódca

autor zdjęcia: Ireneusz Radkiewicz

źródło: PAP

Wałęsa triumfujący. Dzień zwolnienia z internowania, Arłamów, 15 listopada 1982 r.

autor zdjęcia: Wojtek Łaski

źródło: EAST NEWS

Uwolnić Lecha! 3 maja 1982 r., demonstracja pod oknami mieszkania Wałęsy w Gdańsku

Przebieg spotkań internowanego Lecha Wałęsy z płk. Ryszardem Iwańcem znamy tylko z raportów oficera, który nieraz brutalnie ocenia swojego rozmówcę. Czytane dzisiaj jego relacje okazują się jednak ważnym świadectwem nieustępliwej postawy przywódcy Solidarności w sprawie przyszłości związku.

Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany Lech Wałęsa kilkakrotnie rozmawiał z płk. Ryszardem Iwańcem. Były dowódca przewodniczącego NSZZ „Solidarność" z okresu jego służby wojskowej był osobistym wysłannikiem premiera i I sekretarza KC PZPR Wojciecha Jaruzelskiego. Obaj panowie dyskutowali głównie o przeszłości i przyszłości związku, a także o bieżących wydarzeniach.

Do pierwszego spotkania wojskowego z jego byłym podwładnym doszło zresztą już kilka miesięcy wcześniej (w marcu 1981 r.). W ten sposób Jaruzelski stworzył najprawdopodobniej niezależny od ówczesnego szefa partii Stanisława Kani kanał służący nieformalnej komunikacji z przewodniczącym „Solidarności". Niestety, dysponujemy jedynie informacjami dotyczącymi okresu po 13 grudnia 1981 r.

Raporty płk. Iwańca, mimo że w połowie lat 90. zostały częściowo (cztery z sześciu) opublikowane w „Przeglądzie Tygodniowym", nadal pozostają źródłem nieznanym, i to nawet dla historyków zajmujących się historią najnowszą, w tym dla biografów Lecha Wałęsy! Tym bardziej że piąty z nich został dopiero niedawno odnaleziony w Archiwum Instytutu Hoovera. Nic zatem dziwnego, że są źródłem wielu spekulacji. A są niewątpliwie materiałem ważnym – dokumentują bowiem rozmowy z przewodniczącym „Solidarności" nie tylko na temat przeszłości związku, ale też – co zdecydowanie ważniejsze – jego przyszłości. Stanowią...