Brunatnie i czerwono pod Wawelem

autor zdjęcia: Erich Lessing/AKG Images/East News

źródło: Nieznane

Nowa Huta, 1956 r.

O Kraków nie toczyły się wprawdzie intensywne walki, ale i tak Trzecia Rzesza zdołała odcisnąć na pejzażu miasta swoje piętno. A czego nie zdążyli zrobić naziści, próbowali dokończyć komuniści. W planach było m.in. wyburzenie wież kościoła Mariackiego oraz zabudowa Błoń. Miały zniknąć ze świadomości mieszkańców i pocztówek. Ich miejsce miała zająć Nowa Huta.

Kraków jako „miasto kultury niemieckiej”? Do takiego wniosku na długo przed wybuchem II wojny światowej doszedł Joseph Goebbels. Szef hitlerowskiej propagandy w 1934 roku gościł w Polsce i choć pod Wawelem nie spędził wiele czasu, to w swoich dziennikach zanotował, że dominuje tu architektura i zabudowa rodem z Rzeszy. W tym kontekście nie dziwi, że gdy po klęsce wrześniowej Kraków znalazł się w rękach nazistów, ci postanowili uczynić z niego „prastare niemieckie miasto” („urdeustche Stadt Krakau”). W efekcie tego Akademię Górniczo-Hutniczą przerobiono na siedzibę rządu Generalnej Guberni, a Muzeum Narodowe na kasyno oficerskie, które tłumnie odwiedzali esesmani.

Plany Niemców sięgały jednak o wiele dalej. I żeby Kraków stał się miastem prawdziwie godnym wielkości Trzeciej Rzeszy, nie wahali się powiększyć go aż czterokrotnie. W 1941 roku dawna stolica Polski miała już powierzchnię ponad 168 km kwadratowych i na tym zapewne miało się nie skończyć. Naziści zamierzali zmienić Błonia w reprezentacyjną dzielnicę urzędową, a przy okazji pozbyć się Kopców: Kościuszki i Piłsudskiego. Zrównanie z ziemią tych ostatnich miało łączyć architektoniczne pożyteczne – według Niemców psuły krakowską perspektywę – z depolonizacyjnym przyjemnym. Na takie ślady polskości nie było...