Smutek nowoczesnych kościołów

źródło: Moosbrugger/Ullstein Bild via Getty Images

Paweł VI w lektyce: dawniej kościelny ceremoniał był bogatszy i bardziej efektowny

autor zdjęcia: Maciej Osiecki

źródło: Forum

„Chwalcie łąki umajone”. Nabożeństwo majowe na Podlasiu, lata 70.

Bez łaciny, bez śpiewów, bez świętej trwogi – takie są współczesne msze.

Kto z nas nigdy nie poczuł znudzenia, smutku, wyobcowania, może nawet irytacji, uczestnicząc we mszy lub innym katolickim nabożeństwie? Jeśli znajdzie się taki, niech pierwszy rzuci kamieniem w kierunku autora. Zadaję to pytanie, patrząc na twarze sióstr i braci – jak nazywa nas Ewangelia – z którymi spotykam się w kościele. Nie widać na nich ani ulgi, ani radości. Myślę wtedy, że wielu z nas zbytnio przywiązało się do „daru" codziennych zmartwień, jakie tydzień w tydzień przynosimy przed ołtarz, skoro wyraz obojętności i zatroskania nie opuszcza nas nawet przy wyjściu ze świątyni. A tak być przecież nie musi i nie powinno. Obecność w tym miejscu winna nas przemieniać.

Taki właśnie cel przyświecał ojcom zakończonego pół wieku temu II Soboru Watykańskiego, który katolikom całego świata przyniósł największą w historii reformę obrzędu. Przedsoborowa liturgia mszy świętej nie zachęcała ludzi do „aktywnego uczestnictwa", a przecież – mimo zmian – z tym samym kłopotem mamy do czynienia obecnie. Wierni nadal są bierni, mimo całego wysiłku reformatorów skierowanego na owej bierności usunięcie. Miało zachwycać, a nie zachwyca – można by powiedzieć, trawestując nieco Gombrowicza.

Odpowiedzią na ów zawód jest idealizacja tego, co było. Dziś już tylko najstarsze pokolenie pamięta przedsoborowy obrządek trydencki, odprawiany po łacinie. Jednak dla wielu...