Mały Alfie, ofiara wielkiej wojny

autor zdjęcia: Alberto Pizzoli

źródło: AFP

Konfrontacja racjonalizmu zamkniętego, opartego na nauce, z racjonalizmem otwartym, dopuszczającym trancendencję, może stać się przyczyną kolejnych ludzkich tragedii i konfliktów społecznych. Na zdjęciu członkowie włoskiej organizacji Comitato Articolo 26 modlą się na placu św. Piotra w Watykanie za Alfiego Evansa.

Śmiertelnie chory chłopczyk z Liverpoolu znalazł się w samym centrum kluczowego dla naszej cywilizacji sporu. Jednak medialna otoczka sprowadziła prawdziwy dramat do poziomu tragicznej groteski.

Drogi czytelniku, lub – jeszcze lepiej – droga czytelniczko: przypomnij sobie jasne, promienne, pełne radości oczy twego dziecka" – pisał w eseju „The Principle of Objectivation" (z ang. – „Reguła obiektywizacji") jeden z najbardziej przenikliwych umysłów naszej epoki, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki Erwin Schrödinger – Niech ci potem fizycy powiedzą, że w obiektywnej rzeczywistości nic nie emanuje z tych oczu... W 'rzeczywistości'! Co za dziwaczna rzeczywistość! Wydaje się, że zaginęło w niej coś ważnego".

W ten prosty sposób, przed 60 laty, rozważając problemy świadomości i materii, jeden z twórców mechaniki kwantowej ujmował napięcie pomiędzy dwoma różnymi sposobami myślenia i wrażliwości istniejące w umysłach współczesnych ludzi.

Dwa racjonalizmy

Pierwszy z nich nazwałbym „racjonalizmem zamkniętym", który uznaje za prawdziwe jedynie naukowe wyjaśnienia rzeczywistości. Cała reszta ludzkich doznań i wytworów – wedle jego wyznawców – jest w mniejszym lub większym stopniu realizacją genetycznego kodu i jego ludzkiego wytworu – kultury.

Nazywam ten racjonalizm „zamkniętym", używając tego słowa opisowo, a nie wartościująco. Z definicji jest on bowiem zamknięty na transcendencję, która – wedle tego sposobu myślenia – może być co najwyżej stanem psychicznym odczuwanym przez...