Już nikt nie chce być patusem

źródło: Mirosław Owczarek

autor zdjęcia: Jerzy Dudek

źródło: Fotorzepa

Program 500+ nie spełnił co prawda początkowych założeń, ale wciąż jest największym sukcesem politycznym i społecznym PiS. Na zdjęciu premier Beata Szydło podczas podpisania listu intencyjnego o współpracy między rządem a 18 bankami w ramach Rodziny 500+, marzec 2016 r.

źródło: Fotorzepa

Przejście Polski przez kryzys gospodarczy 2008 roku relatywnie suchą stopą, fenomen „zielonej wyspy” i czas potężnych infrastrukturalnych inwestycji finansowanych z unijnego budżetu nie wystarczyły, by zakonserwować platformiany teflon. Sukces mistrzostw Europy w piłce noźnej (na zdjęciu konferencja z 2008 r., gdzie zaprezentowano projekty stadionów) to za mało, by zaspokoić społeczne aspiracje

Polacy masowo uwierzyli, że są klasą średnią. Programem 500+ PiS przyniósł swoim wyborcom wolność – finansową, kulturowo-polityczną, ale też wyborczą. Dziś, będąc lepiej sytuowanymi, są oni dużo bardziej krytyczni również wobec politycznych obietnic. W tym obietnic rządzących.

To Donald Tusk pierwszy zrozumiał, że dla politycznego sukcesu kluczowe jest powiązanie politycznego wyboru z aspiracjami do awansu, ale to Jarosław Kaczyński rzeczywiście do tego awansu doprowadził. Prawo i Sprawiedliwość znalazło się w pułapce własnego sukcesu. Doprowadziło do rzeczywistego, a nie tylko deklaratywnego awansu swoich wyborców. Dokonało społeczno-gospodarczej, ale też politycznej rewolucji. Zwiększając grono osób partycypujących w demokracji, poszerzyło granice faktycznego narodu politycznego. I dziś stoi przed groźbą pożarcia przez dzieci tej rewolucji.

Magiczne zarządzanie aspiracjami

Ponad dekadę temu Rafał Ziemkiewicz przedstawił jedną z celniejszych diagnoz polskiej publicystyki politycznej ostatnich dekad. Pozwala ona lepiej zrozumieć fenomen dwóch kadencji rządów Platformy Obywatelskiej, ulotności epizodu „pierwszego rządu PiS" i źródła wieloletniego przekonania, że formacja Jarosława Kaczyńskiego naznaczona jest piętnem „niewybieralności".

W bodaj najbardziej lapidarnej formie streścił ją w książce wywiadzie przeprowadzonym przez Rafała Geremka, gdzie tak tłumaczył fenomen sukcesu Donalda Tuska: „W odpowiednim momencie zdał sobie sprawę, że dominującą w naszym społeczeństwie emocją przestaje być resentyment, a staje się nią aspiracja do awansu. Zdał sobie sprawę, krótko mówiąc, że cham pójdzie za kimś,...