Ojciec syjonizmu religijnego

źródło: Wikimedia Commons

Cwi Hirsz Kaliszer (1795–1874) – toruński rabin jest postrzegany jako ojciec syjonizmu religijnego, tak ważnego w Izraelu do dziś

źródło: www.hebrewbooks.org

Okładka „Deriszat Syjon” rabina Kaliszera, wydanego w 1862 r. dzieła o fundamentalnym znaczeniu dla współczesnego Izraela

Rabin Cwi Hirsz Kaliszer z Torunia przekonywał do idei kolonizacji Palestyny i utworzenia Państwa Żydowskiego. Nie oczekiwał jednak cudu – uważał, że drogą do materializacji marzenia jest narodowa zaradność.

Dwie niezwykłe postaci w historii Torunia dzieli zaledwie 20 metrów, bo taką właśnie odległość trzeba pokonać, idąc od pomnika Mikołaja Kopernika na Rynku Staromiejskim do brązowego popiersia rabina Cwiego Hirsza Kaliszera, wmurowanego przed dziesięcioma laty w elewację należącej ongiś do niego kamienicy. O ile jednak Kopernika zna cały świat, o tyle o Kaliszerze nie słyszano nawet w księgarni znajdującej się w domu na Szerokiej 46.

A właśnie tam mieszkał i pracował autor dzieła o fundamentalnym znaczeniu dla współczesnego Izraela: „Deriszat Syjon" („Poszukiwanie Syjonu", 1862), który – bagatela! – już w 1836 roku „tworzył explicite pierwszy literacki wyraz żydowskiego aktywizmu mesjańskiego w nowożytnej Europie", co podkreśla najważniejsza badaczka toruńskiego rabina profesor Jody Myers. Istotnie, Cwi Hirsz Kaliszer jest twórcą idei, która zainspirowała kolejne pokolenia Żydów do czynnej pracy na rzecz utworzenia państwa żydowskiego w Erec Israel, Ziemi Izraela.

– Jesteśmy w centrum Torunia na ulicy Szerokiej, dawniej Breitestrasse, a jeszcze wcześniej Friedrich-Wilhelm-Strasse – mówi Anna Bieniaszewska, która przez lata pracowała w miejskim archiwum i do dziś zajmuje się upamiętnieniem dziedzictwa rabina Kaliszera. – Tutaj znajdowały się kamienice toruńskiej elity. Przy pomniku Kopernika, który stoi na rynku od 1853 r., rabin Kaliszer...