Podwójny nelson Busha

autor zdjęcia: PAP/Grzegorz Rogiński

źródło: Rzeczpospolita

George H.W. Bush w Sejmie, 10 lipca 1989 r. (z prawej marszałek Mikołaj Kozakiewicz). W trakcie tamtej wizyty w Polsce prezydent USA obiecał ograniczone wsparcie, ale jednocześnie wezwał Polaków do bolesnych reform

Polska była pionkiem w ostatniej rozgrywce zimnej wojny. Stany Zjednoczone zastosowały wobec niej strategię, której celem było przyśpieszenie zmian politycznych oraz gospodarczych w Europie Wschodniej.

George H.W. Bush przez osiem lat stał u boku Ronalda Reagana, zanim sam został prezydentem. W listopadzie 1988 r. wygrał wybory, pokonując demokratę Michaela Dukakisa. Jeszcze przed zaprzysiężeniem ustawiła się kolejka chętnych do spotkania – każdy chciał uzyskać dostęp do ucha prezydenta elekta. Jedna osoba nie musiała czekać: Henry Kissinger, legenda amerykańskiej dyplomacji.

Kissinger kusił Busha obietnicą zakończenia zimnej wojny. Wyprosił zgodę na spotkanie z Michaiłem Gorbaczowem – miał zostać nieformalnym łącznikiem między przywódcami obu mocarstw. W styczniu 1989 r. przyleciał do Moskwy, żeby złożyć szokującą ofertę. „Kisa [sic] zasugerował ideę kondominium ZSRR–USA nad Europą” – relacjonował Gorbaczow. „Sugerował, że Japonia, Niemcy, Hiszpania i Korea Południowa rosną w siłę, więc powinniśmy zawrzeć porozumienie, aby »Europejczycy nie zachowywali się źle«”.

Na korytarzach amerykańskiego Departamentu Stanu ten makiaweliczny plan okrzyknięto pogardliwie mianem „Jałta-II”. Nie chodziło jednak tylko o niemoralność tej propozycji. Główny problem stanowił fakt, że Kissinger działał wbrew amerykańskim interesom. Jak ujął to zastępca asystenta sekretarza Thomas Simons: „Po co mamy płacić za coś, co historia daje nam za darmo?”. Amerykańska administracja wierzyła – na długo przed wyborami czerwcowymi 1989 r. – że Polska będzie oddalać się od Związku Sowieckiego w stronę Zachodu. Wystarczyło...