Pamięć ponad granicami

Pamięć ponad granicami

SŁAWOMIR SIERAKOWSKI

Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że żyjemy u progu globalnego kryzysu, może najbardziej przerażającego w dziejach ludzkości" - pisze Carl Friedrich von Weizsäker. "Generalny upadek przekonań, a w następstwie upadek zdolności angażowania się, albo inaczej mówiąc, generalny upadek znaczenia sacrum" - tak charakteryzuje naszą epokę Paul Ricoeur. W podobnym kierunku zmierza Leszek Kołakowski w słynnym eseju "Cywilizacja na ławie oskarżonych", gdy mówi: "Zdaje się, jakbyśmy wszyscy żyli w poczuciu wszechobejmującego kryzysu, nie umiejąc wszelako jasno określić jego przyczyn. (...) Kiedy jednak próbuję odnaleźć jedną, najbardziej niebezpieczną stronę nowoczesności, mam ochotę streścić swoje obawy w jednym wyrażeniu: zanik tabu".

A zatem kryzys. Przede wszystkim współczesnych instytucji, objawiający się brakiem powszechnie podzielanych etycznych podstaw działania, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i politycznym. Nie ma sensu streszczać tu niezliczonych mów pogrzebowych nad kondycją nowoczesną. Przeważa w nich pogląd, że nowoczesność najpierw świadomie zniszczyła tradycje, żeby następnie nieświadomie zniszczyć także własne fundamenty. Nie ma już czego krytykować i nie ma już sensu krytykować, bo w ogóle nie ma sensu. Niegdyś...