Wieczny karnawał

źródło: AFP

Do Brazylii tradycję zabaw karnawałowych przywieźli europejscy kolonizatorzy

źródło: __Archiwum__

Wojciech Dudzik, kulturoznawca i teatrolog

W Nicei czasami nie kończą zabaw w Środę Popielcową, tylko przedłużają je z powodów komercyjnych. Rzeczywiście świat się sekularyzuje. Aczkolwiek, co mogłoby zdziwić polski episkopat, w Niemczech czy w Austrii odbywają się msze karnawałowe.

Czemu służył karnawał w dawnej kulturze i jakie są jego źródła?

To było jedno z ważniejszych świąt w roku liturgicznym, nierozerwalnie splecione z następującym po nim postem. Bez jednego nie byłoby drugiego. Zabawa poprzedzała ascezę. Ponieważ Marcin Luter zniósł Wielki Post, w krajach, które przyjęły reformację, karnawał zanikł. A zatem jest to święto nierozerwalnie związane z katolicyzmem. Dlatego Ameryka Południowa jest skarnawalizowana, a Północna – nie, z małym wyjątkiem Nowego Orleanu, co wynika z dziedzictwa francuskiego. Ale równocześnie czas karnawału wpisywał się w cykliczny rytm natury, bo zwiastował przejście od zimy do wiosny, odrodzenie przyrody. Obrzędy chrześcijańskie nałożyły się więc na dawne kulty płodności, kulty agrarne i wegetacyjne. W związku z tym również badacze są podzieleni co do pochodzenia karnawału. Jest to niewątpliwie święto łączące w sobie różne pierwiastki, także antyczne, ale sama nazwa, odnotowana po raz pierwszy we Włoszech w drugiej połowie X wieku, świadczy jednoznacznie o rodowodzie. Słowo „karnawał" pochodzi od „carnem levare", oznacza więc konieczność porzucenia mięsa – co widać też w staropolskim terminie „mięsopust". Apogeum karnawału przypada na sześć „tłustych dni", począwszy od tłustego czwartku. Wraz z nadejściem Wielkiego Postu następowała rygorystyczna zmiana diety – i tu ujawniają się ekonomiczne...