Nerwy, ćmy i zatrute noce

źródło: Archiwum Magdy Boguty/FOTONOVA

Zdzisław Najder

źródło: Fotonova

Jerzy Giedroyc. Fot. Zbigniew Garwacki

źródło: Plus Minus

„Listy 1957-1985”, Jerzy Giedroyc, Zdzisław Najder, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, 2014

Najder do Giedroycia: „Nie po raz pierwszy łapie się Pan na fałszywe ploty i staje narzędziem intrygi". Giedroyc do Najdera: „Ton i argumenty Pana listu są takie, że mogłyby mnie zwolnić od odpowiedzi". Publikujemy fragmenty korespondencji między redaktorem paryskiej „Kultury" a dyrektorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, którą wydało 
– w opracowaniu Rafała Habielskiego – Narodowe Centrum Kultury.

Nie sposób przecenić znaczenia, jakie w drugiej połowie XX wieku dla polskiego życia intelektualnego, dla antykomunistycznej opozycji i swobodnego obiegu informacji miały dwie emigracyjne instytucje: paryski Instytut Literacki i miesięcznik „Kultura" (powołane przez Polaków, którzy po powstaniu PRL zostali na Zachodzie) oraz monachijska Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa (założona przez Amerykanów i finansowana przez Kongres USA). Instytucje te czasem harmonijnie współpracowały, częściej jednak były w mniej lub bardziej widocznym konflikcie. Jedna z jego odsłon miała miejsce w latach 80., a zapoczątkował ją spór między kierującym od 1983 roku rozgłośnią Zdzisławem Najderem a redaktorem „Kultury" Jerzym Giedroyciem.

22 maja 1983 r.

Szanowny i Drogi Panie –

Oto zapowiedziane pytania na przesłuchanie, czyli wywiad z radiem. Mam nadzieję, że nie uzna ich Pan za zbyt obcesowe. Oczywiście to propozycja tylko ramowa; chciałbym pytania rozwijać i rozmowę pociągnąć przez jakieś dwie godziny. I chętnie przyjmę inne propozycje, które dałyby się Panu swobodniej wypowiedzieć. [...] Nie wiem jeszcze, kiedy będę mógł przyjechać do Paryża na nagranie. Albo na początku lipca, albo pod koniec. Który termin teoretycznie bardziej Panu odpowiada? Może ten drugi, co połączylibyśmy z mikrozjazdem...