Lekcja, którą warto powtarzać

Czy w dniu, kiedy świat obchodzi 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej, którą rozpoczął atak sił niemieckich na Polskę, historia jest wciąż istotna? – zastanawia się dyrektor American Jewish Committee.

Czy historia ma znaczenie w odniesieniu do współczesności? Czy może pisane jest jej odejść wraz z pokoleniem żołnierzy, świadków i ocalałych? Sądzę, że II wojna światowa – kluczowy okres we współczesnej historii – niesie ze sobą pięć uniwersalnych lekcji.

Po pierwsze, brak wyobraźni może być katastrofalny w skutkach. To właśnie przydarzyło się wielu zachodnim przywódcom w okresie pomiędzy dojściem Adolfa Hitlera do władzy w 1933 r. a 1939 r. Za niewybaczalne należy uznać, iż nie doceniali tego, czym w swej istocie była Trzecia Rzesza. Ignorowali sygnały ostrzegawcze, utrzymywali samych siebie w przekonaniu, że nazistowski reżim obierze umiarkowany kurs, prowadzili politykę, jak gdyby nic.

Cordell Hull, sekretarz stanu USA, mówił już w kwietniu 1933: „można uznać, że złe traktowanie Żydów w Niemczech zostało praktycznie wyeliminowane". David Lloyd George, były już wtedy brytyjski premier, zauważył w 1936 r., że „Niemcy nie pragną zaatakować jakiegokolwiek kraju w Europie..." Z kolei George Fielding Eliot, amerykański ekspert ds. wojskowości, twierdził w maju 1939, że „szanse Niemiec na szybki atak i obezwładnienie Polski nie są duże". Sposób, w jaki niektórzy przywódcy wypowiadają się dziś na temat Iranu czy Rosji, skłania do refleksji nad tym, czy kluczowa dla nas lekcja historii XX w....