Jak Pożyteczność zwyciężyła prawdę

źródło: Alte Pinakothek

Abraham, ofiarując Bogu syna, przedkładał wiarę nad dobro. Według niektórych filozofów, dziś dzieci nie powinno się o tym nauczać

źródło: materiały prasowe

CHANTAL DELSOL Chrześcijaństwo związało nierozerwalnie religię i moralność. A że społeczeństwo nie może się obyć bez moralności, nie chodzi o zniszczenie religii, zanim się nie wymyśliło nowej kultury, która byłaby moralna, choć niereligijna. Do tego celu dążą dzisiaj nasze społeczeństwa.

W „Prawowitości epoki nowożytnej" Hans Blumenberg (niemiecki filozof, teoretyk literatury i religioznawca, 1920–1996) pisał, że sekularyzacja, do jakiej doszło w czasach nowożytnych, niosła ze sobą ponowne zainteresowanie nie pytaniami zaniedbanymi, lecz tymi, których „nie można było wyeliminować". To, że obecnie miejsce religii (transcendentnych bądź immanentnych) opartych na prawdzie zajmują mądrości oparte na zasadzie pożyteczności, wykazuje wprost przeciwnie, że niektóre zasadnicze pytania mogą zostać wyeliminowane – albo przynajmniej wyparte lub usunięte w cień, jak we wszystkich mądrościach starożytnych i tych spoza zachodniego świata.

Nie znaczy to, że człowieka nie nękają te egzystencjalne kwestie, lecz potrafi on zdusić je lub o nich zapomnieć – poprzez reorganizację czasu osobistego i historycznego, nowe sposoby przeżywania indywidualnej wiary i nowe schematy zachowań społecznych – i to jest przedmiotem tej książki, gdyż tego właśnie zadania podejmują się współcześni, bo jako że sama idea prawdy została zbezczeszczona, nie mają już odwagi ani chęci, by nadawać jej nową treść.

Tak zatem postmodernizm oznacza ostateczne zastąpienie prawdy pożytecznością. Jest swoistą kontynuacją renesansu, prowokacyjnej i zalążkowej jeszcze myśli Machiavellego czy Kartezjusza, lecz śmielszą, bardziej triumfalną i dalekosiężną. Podejście to staje się monopolistyczne, a jego zwolennicy skłonni są...