Jan Szczepanik: polski Edison

źródło: Bildagentur-online/Alamy/be&w

Jan Szczepanik (1872–1926)

źródło: Archive PL/Alamy/be&w

Pokaz działania kamizelki kuloodpornej wymyślonej przez Jana Szczepanika. Strzał został oddany do służącego wynalazcy, 1901 r.

Sądzę, że każdy z państwa słyszał o Edisonie. Ten genialny amerykański wynalazca ma na koncie ponad 1000 patentów, dlatego do dzisiaj cieszy się zasłużoną sławą. A polski Edison? Chyba mało kto o nim wie...

Pisząc o Janie Szczepaniku, wynalazcy i innowatorze, pisarz i dziennikarz Mark Twain (autor znanej chyba wszystkim powieści „Przygody Tomka Sawyera") nazwał go „austriackim Edisonem", bo spotkał się z nim w Wiedniu, a subtelności dotyczące Austrii i Polski (pod zaborami) nie mieściły się w amerykańskiej głowie. Dlatego artykuł zamieszczony w 1898 r. w sierpniowym numerze wychodzącego w Nowym Jorku miesięcznika „The Century Illustrated Magazine" miał tytuł: „The Austrian Edison Keeping School Again". Potem Mark Twain pisał jeszcze raz (w superlatywach!) o wynalezionej przez Szczepanika metodzie przekazywania obrazów na odległość, czyli prekursorskiej telewizji, w futurystycznym opowiadaniu „From the London Times 1904", opublikowanym w listopadzie 1898 r. Zwróćmy uwagę: Twain próbował w tym opowiadaniu przewidzieć, jak będzie wyglądał świat po przekroczeniu granicy XIX stulecia. I w tej jego wizji dość istotną rolę odgrywały wynalazki Szczepanika określanego jako austriacki geniusz.

Polak czy Austriak?

Wybaczmy Amerykaninowi ten błąd, bo czy my w Polsce potrafimy natychmiast wskazać różnice między stanami Massachusetts i Arizona?

Ale na potrzeby tego felietonu możemy stwierdzić z całą stanowczością, że Szczepanik był rodowitym Polakiem. Urodził się 13 czerwca 1872 r. w Rudnikach (pow. Mościska), wychowywał się w Krośnie, gimnazjum zaczął w...