Białoruski strach i nędza

Dwie interpretacje narodowego socjalizmu na Białorusi wzajemnie się wykluczają – pisze historyk.

Teatralny projekt Kupalaucy z Mińska wystawił niedawno nową inscenizację „Strachu i nędzy III Rzeszy" Bertolta Brechta. Narodowy Teatr Akademicki im. Janki Kupały stracił cały zespół jeszcze w sierpniu 2020 r. Aktorzy w geście solidarności zaprzestali pracy po zwolnieniu dyrektora Pawła Latuszki. Część zdecydowała się kontynuować działalność w podziemiu jako wolny zespół Kupalaucy. Nagranie, opublikowane na YouTube pod tytułem „Strach", operuje minimalistyczną scenografią i obywa się bez silnych odniesień do teraźniejszości. Ale białoruski widz i tak w scenach sztuki, wystawionej po raz pierwszy w 1938 r. w Paryżu, dostrzeże wyraźną krytykę białoruskiej rzeczywistości.

W jednej ze scen sędzia rejonowy, pod wpływem prokuratora i innych dygnitarzy, ugina się pod presją SA. Gdy mówi: „Dziś w każdym razie wyznaczenie prawa już nie jest takie proste", prokurator odpowiada: „Ale macie państwo doskonały wyrok naszego komisarza sprawiedliwości, do którego możecie się zastosować – prawo jest tym, co służy narodowi niemieckiemu" – skojarzenie z toczącymi się obecnie procesami karnymi przeciwko dysydentom w Republice Białorusi narzuca się samowolnie. „Strach" to otwarta krytyka reżimu, który jeszcze w 2021 r. jest gotów stosować tortury wobec własnych obywateli i miesiącami przetrzymywać w więzieniu swoich największych przeciwników politycznych....