Krakus nad Tamizą

źródło: RSW/RSW/Forum

Gawędziarz niezrównany. Jak wylicza sam Zygmunt Nowakowski, po 1939 r. napisał ponad tysiąc pogadanek radiowych. Na zdjęciu przy mikrofonie Radia Wolna Europa, 1 stycznia 1970 r.

Aktor, reżyser i dyrektor teatru, ale także poczytny pisarz, wzięty felietonista i publicysta polityczny, a na dodatek działacz sportowy i obrońca praw zwierząt. We wszystkich swych wcieleniach pozostawił Zygmunt Nowakowski (właściwie Tempka) trwały ślad.

Urodził się 130 lat temu w Krakowie. Tam też po latach studiuje polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, równocześnie debiutuje na deskach Teatru Ludowego, a niebawem dostaje angaż do Teatru im. Juliusza Słowackiego. Gdy wybucha I wojna światowa, wstępuje do Legionów Polskich. Prochu zanadto nie powącha. Służy na tyłach w poczcie polowej. W 1920 r. wraca na scenę. Otrzymuje główną rolę w zastępstwie nieobecnego aktora i tak rozpoczyna się jego wielka kariera teatralna. Nie tylko gra, ale także reżyseruje spektakle, wciela się w rolę dramaturga, pisze recenzje teatralne. A przecież otwiera się przed nim jeszcze jedna ścieżka, gdy zostaje pierwszym aktorem polskim ze stopniem naukowym. Choć jego promotor, młody wówczas prof. Ignacy Chrzanowski, w przyszłości wybitny historyk literatury, bardzo chwali jego doktorat, Nowakowski nie wybiera kariery naukowej. Po latach trochę żałuje, ale jak wspomina, nie pamięta sytuacji, w której doktorat przyniósłby mu choć grosz zarobku.

W 1926 r. w wieku 35 lat na trzy sezony zostaje dyrektorem Słowackiego. Utalentowany reżyser przyciąga do teatru widza, a jako sprawny menedżer przeprowadza najpoważniejszy od początku istnienia krakowskiej sceny remont. Równocześnie nawiązuje współpracę z nowo powstałą rozgłośnią radiową w Krakowie. Mimo sukcesów, zmęczony i rozgoryczony ciągłymi utarczkami z lokalnymi włodarzami o pieniądze,...