Biali, bolszewicy i putinowska Rosja

źródło: Getty Images

Biali odrzucili działania ustrojowe Lenina (na zdjęciu przemawia w Moskwie do żołnierzy idących na front wojny domowej, 31 grudnia 1919 r.). Nie mieli jeszcze szczegółowych propozycji zmian i reform, ale jedno było pewne: nie chcieli przywrócenia carskich porządków wewnętrznych

Współcześnie w Rosji wprowadzono coś pośredniego między ustrojem, o który pod koniec 1917 r. podjęli walkę biali, a omnipotentnym bolszewickim organizmem państwowym.

Ostatnie lata obfitują w okrągłe rocznice kluczowych wydarzeń z historii Rosji i tym samym Europy Środkowo-Wschodniej. Rok temu na łamach „Plusa Minusa" pisałem na temat rocznicy rewolucji lutowej 1917 r. w kontekście brawurowego powrotu Aleksieja Nawalnego do Rosji. Z kolei grudzień 2021 r. to 30. rocznica upadku ZSRR. W tym roku mija zaś setna rocznica zakończenia wojny domowej w Rosji. Wydarzenia przełomowego, gdyż zamykającego nieudane procesy dążeń do modernizacji i oparcia ustroju na wzorcach właściwych dla zachodnioeuropejskich państwowości. W efekcie tego fiaska utworzono podwaliny pod nowoczesną państwowość, ale w wymiarze niedemokratycznym – totalitarnym i komunistycznym. Do dziś ciąży to na rosyjskiej myśli i praktyce państwowo-prawnej, politycznej oraz relacjach z sąsiadami. Rocznica ta wywołuje również pytanie o przyszłość obecnego, putinowskiego ustroju państwa.

Zawiedzione nadzieje

Załamanie się rosyjskiej samodzierżawnej państwowości nastąpiło na przełomie lutego i marca 1917 r. Moment tego wydarzenia zaskoczył chyba większość ówczesnych obserwatorów, choć mieli świadomość, że w bliżej nieokreślonej przyszłości kraj może pogrążyć się w rewolucyjnej burzy. Niemniej masowy społeczno-wojskowy bunt w Piotrogrodzie, i to w warunkach wojny, spowodował nagłą rezygnację nie tylko cara Mikołaja II, ale doprowadził do upadku ustroju monarchicznego w ogóle. Stąd w...