Pieriestrojka po kazachsku

autor zdjęcia: PAVEł MIKHEYEV/Reuters/Forum

źródło: Rzeczpospolita

Nursułtan Nazarbajew odcisnął trwałe piętno na kraju. Nie tylko stolica Kazachstanu, dawniej Astana, nosi jego imię. W wielu miastach ma swoje ulice, muzea, a nawet postawione mu za życia pomniki, jak ten w Ałmatów

Zmiany w konstytucji mają sprawić, że Kazachstan oddali się od środkowoazjatyckiego wzorca państw rządzonych przez przywódcę narodu. Ale do europejskich demokracji droga jeszcze daleka. Nie ułatwiają jej też silne wpływy Moskwy i Pekinu.

Zapewne większość Kazachów nie wgłębiała się w treść wszystkich 56 poprawek do konstytucji, przyjętych podczas referendum 5 czerwca. Musieli tylko odpowiedzieć: przyjąć wszystkie zmiany albo je w całości odrzucić. Opublikowano je wcześniej w mediach. Z danych Centralnej Komisji do spraw Referendum wynika, że ponad 77 proc. głosujących dało zielone światło nowej konstytucji, frekwencja wyniosła 66 proc.

Temat referendum w Kazachstanie w ostatnich tygodniach przesłonił temat wojny na Ukrainie. Przedstawiciele władz ruszyli w teren i od tygodni próbowali wyjaśnić przeciętnemu zjadaczowi chleba sens skomplikowanych zmian. Dla większości Kazachów kluczowe było jednak to, że jedna z poprawek definitywnie zakończyła trwającą od czasów radzieckich epokę Nursułtana Nazarbajewa.

Lider narodu na emeryturze

Nowy artykuł 91. kazachskiej konstytucji mówi o niepodległości, suwerenności, integralności terytorialnej kraju i fundamentalnych zasadach działania republiki. Wcześniej zaś można było w nim znaleźć, że te fundamentalne zasady „stworzył twórca niepodległego Kazachstanu”. Była tam też mowa o pierwszym prezydencie Kazachstanu – Jełbasy (co w języku kazachskim oznacza „lider narodu”) i nietykalności jego oficjalnego statusu. Status ten określała dodatkowa konstytucyjna ustawa „o pierwszym prezydencie”, gwarantująca immunitet i nietykalność Nursułtanowi Nazarbajewowi oraz jego krewnym....