Prawo miejscowe czeka na lepszą kontrolę

Wojewodowie nie radzą sobie z nadzorem nad prawem miejscowym. Konieczna jest dyskusja nad zmianą zakresu społecznej kontroli nad lokalną legislacją.

Gmina jest wspólnotą mieszkańców. Stosownie do art. 11 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 559 z późn. zm.; dalej: u.s.g.) mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia o sprawach gminy w głosowaniu powszechnym (wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.

Uprawnienia mieszkańców

Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do organów j.s.t. oraz prawo do udziału w referendum lokalnym, to najważniejsze prawa polityczne wynikające ze statusu mieszkańca gminy. Stosunkowo nowym prawem mieszkańca gminy jest prawo udziału w procedurze budżetu obywatelskiego (do zgłaszania i popierania projektów oraz do głosowania ). Inne uprawnienia polityczne mieszkańców gminy, niemające jednak charakteru rozstrzygającego, to m.in. prawo do udziału w konsultacjach społecznych oraz do wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji.

Dostęp do informacji publicznej

W praktyce niemniej ważne okazują się indywidualne uprawnienia kontrolne mieszkańców. Najważniejszym prawem tego rodzaju jest prawo dostępu do informacji publicznej. Wielu samorządowców może potwierdzić jak irytujące w praktyce okazuje się wykonywanie tego uprawnienia. Przekazywane opinii publicznej materiały i dokumenty, pozyskane taką drogą są podstawą do prowadzenia społecznej kontroli gospodarności i celowości...