Podtatrzańska niepodległość

Rzeczpospolita Zakopiańska istniała tylko 34 dni. Jej powstanie jest niepodległościowym epizodem pokazującym rolę elit, również artystycznych, w działaniach na rzecz polskiej państwowości.

Zakopane zostało odkryte w XIX wieku, szybko zyskało status kurortu i narodowego letniska, do którego zjeżdżają rodacy z trzech zaborów. Tatrzańska enklawa, wyizolowana od zdarzeń głównego nurtu, stała się również siedzibą artystów i literatów. Niemalże wszyscy najważniejsi reprezentanci polskiej literatury, z Henrykiem Sienkiewiczem czy Josephem Conradem włącznie, mieli historię związaną z Zakopanem i Tatrami. Do powszechnej, narodowej sławy Tatr przyczynił się Stanisław Witkiewicz wydaną w 1891 roku książką „Na przełęczy”. Przełożył w niej malarskie obrazy Tatr na literaturę oraz dzielił się fascynacją lokalną kulturą, z inspiracji której, już po kilku latach, autor stworzył styl zakopiański w architekturze i wzornictwie.

Nie tylko zatem piękno przyrody, ale też panująca w Zakopanem aura wolności były magnesami dla polskich twórców, literatów, naukowców i spiskujących przeciw władzom zaborczym polityków. Odkrywali ją także w góralskiej gwarze, muzyce i ludowej swobodzie.

Inwestycje hrabiego

Sytuacja polityczna w rejonie Zakopanego wcale nie była idylliczna. Austriacki zaborca celowo nie rozwijał Galicji, a działania modernizacyjne pozostawały w rękach polskich społeczników i przemysłowców. Ludności dokuczała...