Liberum Veto w Mózgu

źródło: Corbis

Fot. Adrianna Williams

Belgijscy neurobiolodzy ogłosili, że nie wszyscy zostaliśmy obdarowani wolną wolą w jednakowym stopniu. Niektórzy mają jej więcej, inni mniej. Ale odpowiednim treningiem można tę sferę rozszerzyć.

Poszukiwanie wolnej woli metodami eksperymentalnymi może wydać się czytelnikowi dziwactwem, ale jest to dziś jedna z ciekawszych dziedzin badań nad ludzkim mózgiem. Najbardziej klasyczny eksperyment dotyczący tej kwestii przeprowadził w 1983 roku amerykański naukowiec Benjamin Libet. Prosił on uczestników, by w dowolnie wybranym momencie zgięli palec. Mieli wykonać tę czynność, patrząc na specjalny zegar, którego wskazówka obiegała tarczę raz na ok. 2,5 sekundy. Tak szybki ruch był potrzebny do dokładnego pomiaru czasu.

Badani mieli więc zgiąć palec. Mieli też zapamiętać dokładnie, w którym momencie decyzję o zgięciu palca podjęli. Jak można się było spodziewać, świadoma decyzja nieco wyprzedzała ruch: o jakieś 0,2 sekundy.

Jednak w tym eksperymencie najistotniejsze było to, że jednocześnie przeprowadzano badania rejestrujące aktywność mózgu. I za każdym razem wykazywały one, że około 0,35 sekundy przed podjęciem decyzji, czyli pół sekundy przed samym ruchem palca, w mózgu zaczynała się wzmożona aktywność. Wyglądało to trochę tak, jakby decyzja o ruchu palcem podjęta była już wcześniej: nieświadomie. Świadomość zaś tylko ją odnotowała. Dotarła ona do niej tak, jak docierają do nas wrażenia, czy to zewnętrzne czy wewnętrzne.

Badania Libeta wywołały spore poruszenie zarówno w świecie nauki, jak i wśród szerszej opinii publicznej....