Szczere Listy z emigracji

źródło: materiały prasowe

Wacław Jędrzejewicz (na zdjęciu), typ mentora, występował w roli rozjemcy. Władysław Pobóg-Malinowski był jego przeciwieństwem. W jego listach nie brakuje tyrad, inwektyw. Aleksandrę Piłsudską nazwał „starą i głupią histeryczką”

Korespondencja Władysława Pobóg-Malinowskiego z Wacławem Jędrzejewiczem pozwala zajrzeć za kulisy różnych wydarzeń, poznać ich klimat. Autorów jako zdeklarowanych piłsudczyków łączył krytyczny stosunek do wojennej, ale także powojennej emigracji. Przepowiadając rychło wojnę między Stanami Zjednoczonymi i Związkiem Sowieckim, obaj wierzyli w ostateczne zwycięstwo Ameryki.

Dziś niemal nikt już chyba nie pisze wielostronicowych listów czy w ogóle listów w tradycyjnej, papierowej formie. W dobie internetu sztuka epistolografii zanikła. Dominują krótkie wypowiedzi na Facebooku czy Twitterze. Zamiast po pióro sięgamy po telefon. Na szczęście dla historyka kilkadziesiąt lat temu telefony nie były powszechnie dostępne, a rozmowy zagraniczne (zwłaszcza transatlantyckie) szalenie drogie. W przypadku osób mieszkających w różnych krajach, a tym bardziej na różnych kontynentach, bezpośredni kontakt utrudniała też znaczna odległość, niemałe problemy z uzyskaniem wizy czy wysokie ceny biletów na samolot. Wymiana listów zastępowała więc osobisty kontakt, będąc namiastką bezpośredniej konwersacji.

Wydany przez IPN tom korespondencji Władysława Pobóg-Malinowskiego i Wacława Jędrzejewicza to niezwykle ważne, ciekawe i obszerne źródło historyczne. Licząca blisko 800 stron książka zawiera 235 listów wymienionych w latach 1945–1962, które edytorom tej korespondencji udało się odnaleźć w archiwach w Paryżu i Nowym Jorku. Jak wynika z lektury, to niemal komplet, brakuje co najwyżej pojedynczych listów. Warto podkreślić staranne opracowanie i wydanie książki, w tym fachowy wstęp oraz notki biograficzne pod każdym z listów i przypisy objaśniające niektóre wydarzenia.

Kim byli autorzy tej...