Kaźko i Ziemowit, czyli Polska bez Litwy

źródło: Wikipedia

Kazimierz Wielki w cyklu „Wizerunki książąt i królów polskich” Ksawerego Pillatiego z 1888. 9 września 1370 roku, w drugim dniu łowów, jak podaje Janko z Czarnkowa „goniąc jelenia, gdy się koń pod nim przewrócił, spadł z niego i otrzymał niemałą ranę w lewą goleń”. Wdało się zakażenie, Kazimierz mocno gorączkował i mimo starań ówczesnych medyków zmarł 5 listopada.

źródło: Rzeczpospolita

Prof. Andrzej Chwalba Ziemowit IV zrobił wiele, żeby sięgnąć po koronę, działał z wielką determinacją, ale moim zdaniem nie wykorzystał wszystkich możliwości. Zdecydowanie jednak Polska nie była na związek z Litwą skazana – mówi historyk Wojciechowi Harpuli.

Chyba żadne inne wydarzenie w historii Polski nie odcisnęło tak mocnego piętna na losach naszego kraju jak zaproszenie litewskiej dynastii Giedyminowiczów na Wawel i unia z Litwą. Normalny, średniej wielkości europejski kraj, będący monarchią narodową, związał się z litewskim kolosem rządzonym przez pogan.

Bez wątpienia związek Polski z Litwą to wydarzenie o niezwykle doniosłych konsekwencjach. Oba państwa i narody szły razem przez dzieje aż do XIX wieku. To dziedzictwo jest częścią polskiej tożsamości. Do dziś rzutuje na kierunki naszej polityki zagranicznej, nasz kod kulturowy, wyobrażenia o świecie i mentalność.

Wspomniał pan o konsekwencjach unii z Litwą. Ja nie mam wątpliwości, że zaproszenie wielkiego księcia Jogaiły do Krakowa było błędem, a związek z Litwą wykoleił nasze dzieje. Uwikłał nas w wiele zagadnień zupełnie nieistotnych z punktu widzenia etnicznej Polski i skazał na śmiertelne zapasy z Rosją. Sprawił, że nasz kraj zniknął z mapy Europy i zmarnował cały XIX wiek, czyli czas, kiedy narody wykuwały swoją przyszłość i dobrobyt. Gdyby królem został mazowiecki Piast Ziemowit IV, historia byłaby dla nas o wiele łaskawsza. Nie mielibyśmy dziś może tradycji kresowych, całej tej malowniczej wschodniej legendy, ale też nie karmilibyśmy się miazmatami „idei jagiellońskiej", mętnymi wspomnieniami o Polsce „od morza do morza" i jakąś dziwną dumą ze...