Sto lat konstytucji marcowej

Obywatele cieszyli się niezależnymi sądami, a drobnymi sprawami zajmowali się sędziowie pokoju.

Okrągła rocznica uchwalenia konstytucji z 1921 r. kieruje nasze myśli ku tej pierwszej, nowoczesnej polskiej konstytucji. Jaka była jej geneza i czy bardzo różniła się od tej, którą mamy współcześnie?

Była to pierwsza ustawa zasadnicza, mająca zaprowadzić ład w młodym, będącym świeżo po odzyskaniu niepodległości państwie. Podpisana 17 marca 1921 r., została opublikowana 1 czerwca tego samego roku. Napisanie jej przypadło w udziale Sejmowi Ustawodawczemu, jednoizbowemu organowi parlamentarnemu powołanemu wyłącznie do tego celu. Prace Sejmu Ustawodawczego prowadzone były w latach 1919–1922 i zakończyły się w momencie ukonstytuowania się powołanego na mocy marcowej konstytucji Sejmu i Senatu.

Sprawdzone modele

Bez wątpienia prace te przebiegały w atmosferze pośpiechu. Potrzeba była pilna, gdyż powstała w 1919 r. „mała konstytucja" w zasadzie ograniczała się do kwestii powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa oraz wprowadzenia systemu rządów parlamentarno-gabinetowych z główną rolą Sejmu Ustawodawczego. Oprócz kwestii ustrojowych, należało jednak jeszcze doprecyzować zakres praw i obowiązków obywatelskich.

Biorąc to pod uwagę, Sejm Ustawodawczy zrezygnował z poszukiwania oryginalnych rozwiązań ustrojowych i oparł je na wypróbowanym już w wieloletniej praktyce modelu III Republiki...