Osiedle twarzą komunistycznej nowoczesności

źródło: Forum

Warszawski Ursynów, 1984 rok

źródło: materiały prasowe

Zmniejszano normy powierzchniowe przypadające na osobę, co skutkowało zmniejszeniem powierzchni budowanych mieszkań. Rezygnowano z drewna i cegły, a rozwijano budownictwo z prefabrykatów, upraszczano formy architektoniczne, rezygnowano z balkonów.

Komunizm i wczesny kapitalizm mają pewną cechę wspólną związaną z procesem szybkiej industrializacji. Istotą sprawy jest to samo, co w modelu miasta kapitalistycznego, miasta przemysłowego Castellsa: budowanie sypialni dla wielkich zakładów pracy, dla pracowników rozwijającego się sektora usług publicznych (szkolnictwa, służby zdrowia, transportu publicznego). Zaletami tego budownictwa wydawały się jego ekonomiczność, tempo powstawania budynków (zwłaszcza w technologii wielkiej płyty) oraz możliwości powiązania komunikacyjnego takich osiedli z przedsiębiorstwami.

Zacznijmy od miast zbudowanych niemal od zera. Jastrzębie-Zdrój powstaje jako rezultat decyzji o uruchomieniu kilku kopalń we wschodniej części Rybnickiego Zagłębia Węglowego. Budowa kopalń przebiega zresztą nieco szybciej niż budowa miasta. Wydobycie węgla ma w całym okresie Polski Ludowej bezwzględny priorytet. Ten surowiec energetyczny stanowił istotny czynnik rozwoju i funkcjonowania hutnictwa i przemysłu chemicznego oraz kluczowy element polskiego eksportu, głównie do Związku Sowieckiego i innych krajów bloku wschodniego. Czarne złoto było jednak także szczególnie ważne dla bilansu handlowego z krajami kapitalistycznymi. Dzięki eksportowi można było wydłużać listę zakupów dokonywanych za żelazną kurtyną. Stąd ciągłe wysiłki peerelowskich władz, aby zwiększać wydobycie, otwierać nowe...