Najważniejszy Żyd Świata

źródło: TopFoto/Forum

Nahum Sokołów z córką podczas wizyty w Palestynie w listopadzie 1932 r.

JAROSŁAW KOCISZEWSKI, PHILIP EARL STEELE Nahum Sokołów był zarówno prezesem Światowej Organizacji Syjonistycznej, jak i Agencji Żydowskiej dla Palestyny, a tzw. izraelska Nagroda Pulitzera to właśnie Nagroda Sokołowa. Za swe miasto rodzinne zawsze uważał Płock, a słowo „płocczanin" wymawiał z wielkim sentymentem.

W 1893 roku ukazała się w języku niemieckim utopijna powieść syjonistyczna niejakiego Maksa Osterberga-Verakoffa, zatytułowana „Królestwo żydowskie w roku 6000" (2241 AD). Rozpoczyna ją scena uroczystego odsłonięcia pomnika Williama Blackstone'a, czczonego jako założyciel owego królestwa. Blackstone to prawdziwa postać historyczna, amerykański syjonista chrześcijański, który zmobilizował w 1891 roku pokaźną część establishmentu ówczesnej Ameryki na rzecz utworzenia państwa żydowskiego w Palestynie. Jego wysiłki sprawiły, że w ciągu zaledwie kilku miesięcy prezydent Benjamin Harrison zlecił konsulowi w Jerozolimie sporządzenie sprawozdania na ten temat, a ambasadorowi w Petersburgu konsultacje z rosyjskim ministrem spraw zagranicznych w tej kwestii.

Teodor Herzl, autor „Państwa żydowskiego" (1896), zapoznał się z utopią Osterberga-Verakoffa dopiero w 1899 roku. To wtedy „wysłał ciepły list do [niego], obiecując – jak pisze profesor Miriam Eliav-Feldon – że będzie wyrażał uznanie dla utopijnej powieści we własnej twórczości". Istotnie, już wtedy Herzl tworzył w głowie utopię syjonistyczną, książkę, którą wydał ostatecznie w 1902 roku. Opatrzył ją tytułem „Altneuland", czyli dosłownie „stara-nowa ziemia". Co ciekawe, w tym samym roku ukazał się (w Warszawie!) jej przekład na język hebrajski. Błyskawicznym tłumaczem był Nahum Sokołów, polski Żyd, redaktor...