Jak Orbán szlifuje przeszłość

źródło: AFP

16 czerwca 1989 r. Węgrzy żegnali doczesne szczątki Imre Nagya i innych przywódców powstania z 1956 r. Tego dnia ekscytowano się w Budapeszcie przemówieniem 26-letniego Viktora Orbána. Stawiał radykalne postulaty i deklarował w imieniu młodego pokolenia wierność wartościom, o które walczyli powstańcy. Zryw antystalinowski miał się stać fundamentem niepodległego, w pełni suwerennego państwa

Nie było w najnowszej historii Węgier polityka, który tak umiejętnie jak Viktor Orbán – a zarazem tak instrumentalnie – korzystałby z rezerwuaru narodowej pamięci.

Jesteśmy przyszłością Europy" – wielokrotnie powtarzał w ostatnich latach premier Viktor Orbán. Niedwuznacznie wskazywał w ten sposób, że Węgrzy są krwią z europejskiej krwi, nadzieją dla pogrążającego się w nihilizmie kontynentu. W rzeczywistości jednak tak Orbán, jak i rządzący Węgrami Fidesz w swojej argumentacji politycznej rzadko odwołują się do przyszłości. Nad tym, co będzie, wyraźnie góruje przeszłość: majestatyczna, ale przede wszystkim osobna, pełna cierpienia.

***

16 czerwca 1989 r. na placu Bohaterów w Budapeszcie zebrały się nieprzebrane tłumy. Setki tysięcy Węgrów przybyły po to, by pożegnać doczesne szczątki przywódców antystalinowskiego powstania węgierskiego z jesieni 1956 r. Imre Nagy i jego towarzysze zostali po jego upadku aresztowani i padli ofiarą mordu sądowego, a miejsce ich pochówku przez wiele lat pozostawało nieznane. Trauma sowieckiej inwazji, a następnie fala terroru zgotowanego przez rodzimych komunistów zastraszyła Węgrów. Przez z górą 30 lat historia wolnościowego zrywu była brutalnie zakłamywana: publicznie czczono pamięć oprawców, bohaterów lżono, a w domach – najchętniej o tym milczano.

Wieloletni przywódca komunistycznych Węgier János Kádár dopiero w swym ostatnim przemówieniu przyznał, że w 1956 r. „popełnił błąd"....