Okupacyjne życia równoległe

autor zdjęcia: pap/ Stanisław Dąbrowieck

źródło: Rzeczpospolita

Jeszcze we wrześniu 1939 roku jako jeden z nielicznych spikerów pracował w Polskim Radiu. Podczas nadawania ostatniej audycji Polskiego Radia Przyborze przypadło w udziale wygłoszenie w języku angielskim pożegnania. „Halo, halo. Czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat…”. Na zdjęciu: Jeremi Przybora w Polskim Radiu w 1948 roku

Włócząc się wtedy po placu Napoleona i jego najbliższej okolicy wśród powiewających biało-czerwonych sztandarów, słuchając tu i ówdzie śpiewanych patriotycznych pieśni, mijając grupki roześmianych i szczęśliwych ludzi, poczułem pierwszy raz po pięciu latach na tym skrawku niepodległej Warszawy zapach wolności, namacalne dotknięcie jakiegoś szczególnego rodzaju szczęścia.

Jeremi Przybora to postać niezwykła – wzór kultury, smaku, taktu, dobrego wychowania. O jego twórczości pisano, że stanowi niespotykany mariaż inteligentnego i nieco absurdalnego humoru z łagodnym liryzmem, pozostając równocześnie oazą wrażliwości, dobrego tonu i nienagannych manier. To właśnie te czynniki sprawiły, że jak stwierdził Wojciech Młynarski: „Twórczość Przybory żyje, nie starzeje się, zachowuje swoją finezję, blask, energię”. Również Wisława Szymborska niezwykle ceniła artystę. Napisała o nim pewnego razu: „Przybora – mistrzowskie połączenie piosenki lirycznej i żartobliwej. Mistrzostwo polega na tym, że nie widać szwów”.

Sam artysta zwykł mawiać, że nie jest ani poetą, ani tekściarzem. Najbardziej identyfikował się z ukutym przez siebie terminem „lirycysta”. Wysoko cenił sobie poczucie humoru, które – jego zdaniem – było „jedyną godną odpowiedzią na pułapkę istnienia, na okrucieństwo losu, na upokorzenia, którymi on Jeremi Przybora człowieka poniża”.

W jednym z artykułów, które ukazały się już po śmierci Jeremiego Przybory, niezwykle trafnie opisał artystę dziennikarz Maciej Gajewski.

„Był dżentelmenem. Takich już dziś nie ma. Elegancki, szarmancki, z fantazją. […] Był wirtuozem słowa. Jego zwroty na stałe weszły do języka niektórych środowisk: „żądz moc móc zmóc”, „bo we mnie jest seks”, […], „rzuć chuć”. Był...