Artyści powinni krzyczeć

autor zdjęcia: Rich Hein

źródło: Rzeczpospolita

Monodram „Zapamiętaj. Świadectwo Jana Karskiego” David Straitharn prezentował m.in. w Londynie, Bilbao, Waszyngtonie, Chicago, Nowym Jorku i San Francisco

autor zdjęcia: TERESA CASTRACANE

źródło: Rzeczpospolita

Grając Jana Karskiego, chcę uświadomić widzom, do czego prowadzą nienawiść i lekceważenie i jaka jest nasza odpowiedzialność za świat – mówi wybitny amerykański aktor David Strathairn.

Przyjeżdża do Polski z monodramem „Remember This”. Ten spektakl powstał prawie dziesięć lat temu na uniwersytecie w Georgetown. David Strathairn, nominowany do Oscara za rolę w „Good Night and Good Luck” George’a Clooneya, obejrzał przed laty film „Shoah” Claude’a Lanzmanna. Ogromne wrażenie zrobiła na nim opowieść Jana Karskiego, który w czasie II wojny światowej był świadkiem tragedii getta i masowych mordów w obozach koncentracyjnych. Próbował uświadomić Zachodowi prawdę o Holokauście. Lanzmann spotkał się z legendarnym kurierem w 1978 roku, nagrali osiem godzin rozmowy, do dziewięciogodzinnego filmu weszło 40 minut. „Muszę się cofnąć o 35 lat...” zaczął Karski i rozpłakał się.

– Zobaczyłem na ekranie człowieka, który przeszedł przez bramę piekła – mówi mi David Strathairn. – Stał się naocznym świadkiem upodlenia i mordu, jak się potem okazało, kilku milionów ludzi i jak Don Kichot z wiatrakami, on walczył, by powstrzymać Holokaust. Po wojnie przez ponad 30 lat nigdy o tym nie opowiadał. Studenci z uniwersytetu w Georgetown, gdzie Karski wykładał, nic nie wiedzieli o jego przeszłości. Podobnie jak profesorowie tej uczelni, a nawet jego współpracownicy z tego samego zakładu.

Wszystko dusił w sobie, a może wręcz wypychał z pamięci. David Strathairn zadaje więc sobie pytania: – Dlaczego? Nikt tego nie wie na pewno. Może uznał, że poniósł klęskę? Chciał...