Komunizm jako forma samobójstwa

autor zdjęcia: Muzeum Literatury/Pap

źródło: Rzeczpospolita

Tadeusz Borowski (1922–1951) – prozaik, poeta, publicysta, autor m.in. „Pożegnania z Marią”, „Kamiennego świata" i „U nas w Auschwitzu”

„Nieocalony” Marty Byczkowskiej-Nowak o Tadeuszu Borowskim, poecie i autorze wstrząsających opowiadań obozowych, nie pomija jego zaangażowania w komunizm, jednak rzuca nowe światło na dramat pisarza.

O Tadeuszu Borowskim (1922– –1951), poecie, prozaiku nie pisano zgodnie ze starą zasadą, że o zmarłych tylko dobrze albo wcale. Tragiczna postać – to najlżejsze określenie. Ze zrozumiałych względów padały epitety „komunista”. „Cynikiem” nazywano go za beznamiętny, niemartyrologiczny sposób pisania o wojnie oraz życiu i śmierci w obozach koncentracyjnych. Warto zaprotestować.

Marta Byczkowska-Nowak zgromadziła na 500 stronach książki wydanej przez Znak Literanova ogromny materiał faktograficzny i literacki, który niuansuje portret pisarza. Znalazła też współczesny klucz do opisania krótkiego i tragicznego życia Tadeusza Borowskiego, który wraz z Krzysztofem Kamilem Baczyńskim czy Tadeuszem Gajcym należał do pokolenia przeżywającego swoje dojrzałe debiuty i wejście w dorosłe życie w okresie II wojny światowej.

Świadomie nie używam określenia „Kolumb”, bo pasuje do tych, którzy chcieli walczyć piórem, ale także bronią. Borowski wiele napisał o tym, że nie był poetą żołnierzem, a ze zrozumiałych względów – będąc więźniem Auschwitz od 1943 r. – nie mógł też brać udziału w powstaniu warszawskim. Ostatecznie w 1951 r. wybrał los samobójcy, co w przypadku osoby angażującej się w sztukę i politykę jest traktowane jako przyznanie się do klęski.

Jednak Byczkowska-Nowak wskazuje na pozapolityczne i pozaartystyczne przyczyny samobójstwa,...