Ulice Żydom niedostępne

źródło: Archiwum

„Spekulacya na prędce, czyli handlowa spółka” – rysunek z roku 1841. Wedle powszechnego postrzegania starozakonni zajmowali się handlem, lichwą bądź rzemiosłem. Nie wszystkim to odpowiadało, stąd i często absurdalne przepisy

źródło: Archiwum

W tym narożnym domu stojącym przy Karmelickiej mogli mieszkać Żydzi, gdyż nie obejmował go zakaz wydany przez policję

źródło: Archiwum

Przykład niekonsekwencji – na Pociejowie Żydzi mieszkali i handlo- wali, a sto metrów dalej Marszałkowska była dla nich niedostępna

źródło: Archiwum

Krakowskie Przedmieście w roku 1840 – zakaz zamieszkiwania starozakonnych obejmował je od 1806 roku

Starozakonni związani byli z Warszawą około 600 lat, ale mogli w niej mieszkać ledwie przez 200. I to nie przy wszystkich ulicach

Do napisania tych varsavianów skłonił mnie przypadek pewnego ambitnego niedouka, upierającego się, że nic takiego nie miało miejsca. Tymczasem wystarczyło, by przejrzał stare gazety... Ponieważ wiedza na ten temat, jak widać, jest niewielka, postanowiłem przybliżyć przeszłość.

Pierwszy spis ulic zakazanych znalazłem w „Gazecie Warszawskiej" z roku 1806. Ale po kolei...

Wyrzucania i powroty

Żydzi pojawili się w Warszawie na początku XV wieku i do jego końca zdążono dwukrotnie wyrzucić ich z miasta. W następnym stuleciu król ogłosił przywilej zezwalający na zabronienie mieszkania im między murami, z czego władze nadwiślańskiego grodu skrzętnie skorzystały. Głównymi przyczynami niechęci były, zależnie od epoki, kwestie: ekonomiczne, religijne oraz ksenofobia.

Nie minęło pół wieku i kolejny władca pozwolił Żydom m.in. na obecność w Warszawie podczas sejmów. Zupełnie nieplanowanym tego finałem było to, co działo się pod koniec XVIII wieku, gdy obradował Sejm Wielki, zwany też Czteroletnim. Ci, którzy wykorzystali cztery lata na zamieszkanie, nie chcieli się potem wyprowadzić i nowi już panowie – Prusacy – przypomnieli z rokiem 1796, że „obcy" Żydzi mają miasto opuścić. Szło głównie...