Bez pudru

źródło: Pracownia Fotograficzna MNK

Stanisław August Poniatowski, tu w kostiumie Henryka IV: motyw jak ulał dla malarki przemijającego świata

źródło: Galleria degli Uffizi, Corridoio Vasariano, Florence /MET

Autoportret przy pracy: w koronkach, ale bez peruki

Élisabeth Vigée-Lebrun 
uciekła z Paryża przed rewolucją i do końca życia pozostała lojalna wobec rodziny królewskiej. 
Francja do dziś jej tego 
nie chce wybaczyć.

Francuska malarka jest artystką kłopotliwą. Z powodu dokonanych wyborów politycznych – chociaż od polityki się odżegnywała. Do końca pozostała wierna rodzinie królewskiej i jako portrecistka królowej i jej dworu przede wszystkim została zapamiętana. To nie była dobra rekomendacja we Francji, w której rewolucja 1789 roku zajmuje szczególne miejsce. Co prawda w nowym stuleciu przedrewolucyjny okres zaczął budzić coraz większe zainteresowanie, rzeczywistość tamtego czasu zaczyna się postrzegać w jej skomplikowaniu, a sama Maria Antonina – za sprawą m.in. filmu Sofii Coppoli z 2006 roku – stała się częścią kultury masowej. Jednak kontrowersje nie zniknęły.

Nie jest to jednak jedyny kłopot z artystką. Vigée-Lebrun należy do tych twórców, którzy stworzyli nowy sposób postrzegania i portretowania człowieka. Jednak – inaczej niż inni, których klientami w coraz większym stopniu była rosnąca w siłę klasa średnia – uwieczniła w swych obrazach arystokrację. Miała pecha: chociaż w imię powrotu do natury odrzuciła rokokową, dworską estetykę, z dworskim światem została do końca utożsamiona. Wiek XIX bowiem – jak celnie zauważył Wiesław Juszczak – stworzył pastelowy, jednolity i niezwykle sugestywny, bardzo trwały obraz poprzedzającego go stulecia.

Żadnej anatomii męskiej!

Urodziła się 16...