Rozumiem, że się obywatel zgadza

źródło: CAF/PAP

Budowa nowego ustroju na wojennnych zgliszczach.Na zdjęciu: pierwszomajowy pochód na pl. Teatralnym w Warszawie w 1945 r.

źródło: materiały prasowe

– Żadnej pralni już tu nie ma – wycedził kolega do ucha Jaroszowi. – Tam jest więzienie. – Więzienie? – Prezes Sądu Okręgowego się wzdrygnął. – Czyje? Dla kogo? – NKWD, dla naszych, a może już ubecji. Musimy stąd odejść, bo zaraz my tam będziemy siedzieć.

27 lipca 1945, piątek

Na 22 lipca zaproszono Jarosza, aby się stawił na wiec przed Krajową Radą Narodową, potem przemarsz na Krakowskie Przedmieście na odsłonięcie pomnika Kopernika.

Nie odważył się przekroczyć magicznej granicy Wisły – słyszał, jak Boczek opowiadał sekretarce, że latem trupi odór nasilił się tam jeszcze, i jak to ludzie wytrzymywali, trudno pojąć. Wład przyzwolił łaskawie na akt niesubordynacji wychudłego, rozgorączkowanego prezesa. Wszakże poprosił łagodnym głosem, aby nie zawiódł podczas zebrania warszawskich prawników demokratów. Ma siedzieć w prezydium – u boku ministra Świątkowskiego, wiceministra Chajna i innych oficjeli. Jarosz pojął, że takie rzeczy są ważne dla t y c h ludzi.

Trochę do niego jednak dotarło. Choćby to, że cały szereg spraw nie miał dotrzeć przed oblicze jego sądu, a ludzie, którzy najdzielniej walczyli podczas wojny, mają powody obawiać się jakichś innych, utajnionych trybunałów. Te trybunały kryły się tu w pobliżu, w tych obskurnych, wciąż pachnących kapustą i pleśnią kamienicach.

A c i ludzie? Chyba nawet nie całkiem byli komunistami. Świątkowski, minister, z pewnością nie. Niemcy w sierpniu 1940 roku nie wywozili do obozu komunistów, a tylko najszacowniejszych warszawskich adwokatów.

Te odkrycia, owszem, niepokoiły go, ale tylko chwilami. Czasem zapominał. Kiedy po raz pierwszy i jedyny...