Kłopoty z demokracją

autor zdjęcia: Roman Bosiacki

źródło: Fotorzepa

Paradoks polega na tym, że wybory mobilizują politycznie obywateli, ale po ich zakończeniu następuje obywatelska apatia. Wszak wybory na tym polegają, że władza jest delegowana przedstawicielom i od tej chwili to oni mają się zajmować sprawami publicznymi, a nie obywatel (na zdjęciu akcja zachęcająca do oddania głosu w elekcji samorządowej, Bydgoszcz, 2010 r.)

Przeciętny obywatel wcale nie chce brać udziału w polityce, nie interesuje się nią. Wkracza do akcji, 
dopiero gdy nabiera przekonania, że politycy robią sobie z niego kpiny.

Zmiany w funkcjonowaniu demokracji wymagają spojrzenia na wyzwania stojące przed tym ustrojem politycznym. Z jednej strony mamy do czynienia ze zmianą wizji obywatela-wyborcy, jakiego chcieliśmy widzieć, ale który rzadko występuje w rzeczywistości. Elity trwały w iluzji istnienia zaangażowanego, kompetentnego obywatela. Z drugiej strony okazuje się, że najsłabszym instytucjonalnym ogniwem demokracji są wybory, o czym świadczą coraz liczniejsze badania.

Wielu wpływowych uczonych przekonuje nas, że kryzys jest stałym elementem demokracji, wręcz jej esencją. W konsekwencji pojęcie demokracji jest różnie rozumiane, a samo zjawisko pozostaje w permanentnym procesie stawania się. Paradoksalnie jednak żadna alternatywa dla demokracji nie jest poważnie rozważana, a jeśli pada jakakolwiek propozycja, to dotyczy raczej innowacyjnych zmian możliwych do wprowadzenia w jej ramach niż poza nią. Jeśli tak, to być może nie powinniśmy się martwić jej obecnym stanem i – jak chcą niektórzy – kryzysem? Wiele osób uważa inaczej. Ich zdaniem (a ja podzielam te obawy) demokracja wydaje się być na rozdrożu. Nie do końca jednak wiadomo, dokąd ścieżki owego rozdroża prowadzą. Z pewnością wiemy jednak, że po obecnym globalnym kryzysie demokracja nie będzie już taka sama jak dotychczas.

Mamy do czynienia nie tylko z wieloma modelami demokracji, lecz także z różną ich zdolnością do adaptowania się w odmiennych...