Naród świętych tłumaczy

źródło: Shutterstock

≥W ormiańskim monastyrze Tatew znajdowała się niegdyś przyklasztorna biblioteka, licząca 10 tysięcy woluminów dawnych rękopisów

źródło: Tomasz Nowak

≥Instytut Matendaran mieści się w budynku wykutym w skale. Jest tam 17 tys. manuskryptów

źródło: Tomasz Nowak

≥ Gdy sowieci chcieli zburzyć XVII-wieczną bazylikę, to odkryli w niej drugi, mniejszy, XIII-wieczny kościół Katoghike

źródło: Tomasz Nowak

≥Skromny ołtarz, krzyż, fresk i obraz patrona, czyli religijny minimalizm

źródło: Tomasz Nowak

≥Klasztor w Geghard. Zespół budynków wzniesionych w IV w. przez ormiańskiego władcę-reformatora Grzegorza Oświeciciela

źródło: Tomasz Nowak

≥Głównym wyznaniem w Armenii jest Apostolski Kościół Ormiański (ok. 80 proc.)

źródło: Tomasz Nowak

≥Chaczkary, czyli kamienne płyty pamiątkowe, z wymyślnie zdobionymi krzyżami

źródło: Tomasz Nowak

≥Mesrop Masztoc, założyciel armeńskiego alfabetu, pracował nad nim 14 lat i skończył w 406 r.

źródło: Tomasz Nowak

≥Wiele jest kościołów w Armenii. Wszystkie są surowe, pozbawione zdobień czy złoceń

źródło: Rzeczpospolita

Podróże | Ormianie przetrwali jako naród klęski i rzezie dzięki słowom. Swoją historię utrwalili w księgach i kamieniach.

Aleję Mesropa Masztoca, czyli najdłuższą ulicę Erywania, armeńskiej stolicy, zamyka monumentalny budynek wciśnięty w skały jednego ze wzgórz. We wnętrzu góry znajdują się wykute w skale pomieszczenia, zamknięte stalowymi wrotami, które przetrwają wybuch jądrowy.

Tak Ormianie zabezpieczają spuściznę swojego narodu, ukryli tam ponad 17 tys. manuskryptów, ksiąg i starodruków. Budynek mieści kompleks Instytutu Matenadaran i nosi imię tego samego świętego, którego nazwisko widnieje na prowadzącej doń alei. Mesrop Masztoc to bowiem postać kluczowa dla historii Ormian, ale o nim za chwilę.

Zbiory bibliotek ukrytych w skałach obejmują niemal każdą dziedzinę ormiańskiej nauki, kultury starożytnej oraz średniowiecznej – historię, geografię, filozofię, gramatykę, prawo, medycynę, matematykę, literaturę... Znajdują się tam również rękopisy w języku arabskim, perskim, greckim, syryjskim, łacińskim, indyjskim czy japońskim.

Przysięga na księgę

Ormianin wchodzi do Matenadaran jak do kościoła. To kres jego pielgrzymki, a znajdujące się tam książki to dla niego narodowa relikwia. Za wiele z tych manuskryptów zapłacono życiem, niektóre strony są zabarwione plamami krwi. Część z nich ukrywano latami. Były takie, które ukryto w ziemi, a inne w jaskiniach czy szczelinach...