Cud nad pamięcią

autor zdjęcia: Erazm Ciołek

źródło: Forum

Pamięć o Bitwie Warszawskiej i jej bohaterach przetrwała dekady PRL. Na zdjęciu odsłonięcie pomnika poległego w niej ks. Ignacego Skorupki, Ossów, 16 sierpnia 1981 r.

SEBASTIAN LIGARSKI Ani zapisy cenzorskie, ani działania PRL-owskiej bezpieki nie zdołały sprawić, by społeczeństwo zgodnie z wolą komunistycznych władz zapomniało o zwycięstwie z 1920 r. Niemała w tym zasługa wydawców podziemnych publikacji.

Wojna polsko-bolszewicka 1919–1921 była w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej tematem tabu. Nic dziwnego, komuniści, którzy w lipcu 1944 r. przejęli władzę w Polsce, pomimo początkowej taktyki odwoływania się do niektórych elementów polityki II Rzeczpospolitej nie mogli tolerować gloryfikacji wielkiego zwycięstwa Józefa Piłsudskiego w wojnie przeciwko Rosji bolszewickiej.

Już w 1945 r. zlikwidowano święto Wojska Polskiego 15 sierpnia, ustanowione w 1923 r., zastępując je datą październikową związaną z bitwą pod Lenino (12–13 października 1943 r.). Nie miało znaczenia, że militarnie dla I Dywizji kościuszkowskiej był to bój, w którym poniosła ona klęskę. Cud nad Wisłą miał zostać przyćmiony przez propagandowy sukces Stalina.

Wymazany entuzjazm

Orężem w walce przeciwko jakimkolwiek wzmiankom o zwycięstwie nad bolszewikami w sierpniu 1920 r. była cenzura. Zalecania dla niej szły bardzo daleko. Jak wynika z zapisów cenzorskich „z opracowań, artykułów publicystycznych, pamiętników należy eliminować wszelkie treści zmierzające do przedstawienia wydarzeń z najnowszej historii Polski z pozycji prawicy politycznej, a także rehabilitujące i popularyzujące w społeczeństwie tradycje wrogie socjalistycznej Polsce (np. próby rehabilitacji okresu międzywojennego i przywódców II RP [...])".

Gdy Wydawnictwo...