Nie każdy wyrok karny wiąże sąd cywilny

Skazanie za przestępstwo umyślne wyłącza, w świetle art. 11 k.p.c., możliwość ustalenia przez sąd w sprawie cywilnej braku umyślności działania sprawcy, skazanie za przestępstwo nieumyślne nie wyłącza zaś ustalenia, że sprawca działał umyślnie.

Postępowania toczące się przed sądem cywilnym niejednokrotnie krzyżują się z procesem karnym. Naczelna zasada dotycząca interakcji pomiędzy nimi zawarta jest w art. 11 k.p.c. Zgodnie z nią ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. W drugim zdaniu tego artykułu ustawodawca dopowiedział, że osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. W postępowaniu cywilnym pozwany nie może zatem bronić się zarzutem, że nie popełnił przestępstwa, za które wcześniej został skazany prawomocnym wyrokiem wydanym w postępowaniu karnym, ani też że przestępstwem tym nie wyrządził szkody. Art. 11 k.p.c. statuuje zatem zasadę związania ustaleniami wyroku karnego ze skutkami erga omnes, co oznacza, że nikt nie może wykazywać, że wyrok skazujący, jako wadliwy, nie wiąże w zakresie swoich ustaleń.

Szkoda może być wyższa

Regulacja ta tylko pozornie skutkuje związaniem sądów cywilnych wszystkimi wyrokami karnymi. W rzeczywistości krąg wyroków, które trzeba respektować, jest dużo węższy i bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego wyjaśniło liczne wątpliwości na tle stosowania tego przepisu.

Zacznijmy od słusznej tezy wyrażonej w jednym z najnowszych wyroków SN z...