Demokracja według kalendarza arabskiego

źródło: EPA/SABRI ELMEHEDWI/pap

Arabska wiosna ludów zmiotła dyktatorów. Jeszcze dekadę temu sprawowali oni bezwzględną władzę m.in. (patrząc od lewej) w Tunezji (Zin al-Abidin Ben Ali), Jemenie (Ali Abd Allah Saleh), Libii (Muammar Kaddafi) i Egipcie (Hosni Mubarak). Dziś z czwórki przywódców ze zdjęcia zrobionego w październiku 2010 r. na szczycie afrykańsko-arabskim w libijskiej Syrcie nie żyje już żaden

Dziesięć lat temu miliony Arabów zbuntowały się przeciwko swoim autorytarnym przywódcom. Świat arabski nie stał się od tego demokratyczny. Czy nigdy nie będzie?

Zachodnia ocena rewolucji arabskich wypada zazwyczaj źle lub bardzo źle. Stosowane przed dekadą określenie „arabska wiosna" zastąpiono dość szybko „arabską zimą". Zachwyt nad protestującymi tłumami krzyczącymi „Precz z dyktaturą" ustąpił podsumowaniu strat: kilka wojen domowych (w Syrii, Libii, Jemenie), setki tysięcy zabitych, miliony uchodźców, dziesiątki tysięcy terrorystów islamistów mordujących nie tylko na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej, ale i na Zachodzie. Represje nie zniknęły, a w niektórych krajach się nasiliły. Nie zniknęły też społeczno-ekonomiczne przyczyny rewolucji; pracy z płacą zapewniającą utrzymanie rodziny nadal brakuje. I będzie gorzej: przez te dziesięć lat przyszło na świat kilkadziesiąt milionów Arabów.

Ale ocena intelektualistów arabskich nie jest już tak tragiczna. Przeprowadziłem sporo rozmów z pisarzami, analitykami, dyplomatami. Teraz i w ostatnich latach.

* * *

Rewolucje były zaskoczeniem. Prawie nikt nie przewidział, że społeczeństwo w wielu krajach arabskich jest tak rozgoryczone, że masowo ruszy do obalania przywódców. Hasła wszędzie były podobne, chodziło o wolność, sprawiedliwość, godność i pracę.

Nastroje rewolucyjne ogarnęły znaczną część świata arabskiego. Czterech dyktatorów padło. Jeden uciekł za granicę (Tunezyjczyk Zin al-Abidin Ben...