Dostęp do leków na Covid-19 w świetle prawa własności intelektualnej

Paląca potrzeba zapewnienia szerokiego dostępu do leków na COVID-19 rodzi wiele pytań. Kluczowe dotyczy możliwości sprostania wyzwaniom pandemii w świetle obowiązującego systemu ochrony własności intelektualnej.

W opinii publicznej i mediach społecznościowych kwestia ta często sprowadzana jest do jednego postulatu - konieczne jest udzielenie licencji przymusowych.

Ramy prawne i faktyczne

Rzeczywistość jest jednak o wiele bardziej skomplikowana, zarówno w odniesieniu do ram prawnych ochrony innowacyjnych leków, jak i faktycznych, technologicznych barier związanych z masową produkcją szczepionek. Spróbujmy przyjrzeć się obu tym kwestiom.

Podstawowym instrumentem ochrony leków innowacyjnych są patenty. Udzielane są na nowe i nieoczywiste produkty lub technologie, i zapewniają wyłączność na korzystanie z nich przez okres 20 lat. Patenty na szczepionki dopuszczone do stosowania przeciwko Covid-19 nie zostały jeszcze udzielone. Co więcej, zgłoszenia patentowe dotyczące tych szczepionek nie zostały jeszcze opublikowane, a nastąpi to dopiero po upływie 18 miesięcy od dokonania poszczególnych zgłoszeń. Dopiero wówczas będzie można zapoznać się z opisem wynalazku i zastrzeżeniami patentowymi. Samo udzielenie patentu – o ile nastąpi – będzie miało miejsce jeszcze później.

Trochę przymusu

W sytuacjach nadzwyczajnych, m.in. kiedy zagrożone jest bezpieczeństwo państwa w obszarze ochrony zdrowia i życia ludzkiego, możliwe jest udzielenie licencji przymusowej na opatentowany wynalazek, czyli upoważnienia do korzystania z niego...