Boska prawie od zawsze

źródło: Getty Images

Sandro Botticelli, mapa Piekła, jedna ze stu jego ilustracji do „Boskiej komedii”, 1495

źródło: Getty Images

Dante Gabriel Rossetti, portret Beatrycze Portinari, ukochanej Dantego, 1870

W 2021 roku obchodzimy 700-lecie śmierci Dantego Alighieri. Jego arcydzieło „Boska komedia" rozgrywa się w Wielkim Tygodniu, a zainspirowało artystów różnych epok: Sandra Botticellego, Augusta Rodina, a nawet współczesnego powieściopisarza Dana Browna

.

Swoje dzieło, „Boską komedię", Dante pisał w latach 1307–1321 w pierwszej osobie, a więc jako własną podróż w zaświaty, którą podejmuje „w połowie czasu" jako 35-letni poeta. Naprawdę, gdy zaczynał pisać ten poemat, miał lat 42. Motywowała go chęć odnowy moralnej świata i pragnienie spotkania z ukochaną Beatrycze. Ta niezwykła literacka podróż rozpoczyna się w wielkanocnym tygodniu 1300 roku. Do Piekła schodzi w Wielki Piątek. W Piekle i Czyśćcu przewodnikiem Dantego jest Wergiliusz, starożytny rzymski poeta, autor „Eneidy". W Raju zaś – Beatrycze. Dał dziełu tytuł „Komedia", co oznaczało, że utwór rozpoczęty poważnie zakończy się szczęśliwie i będzie pisany nie podniosłym, „tragicznym" językiem, ale powszednim – „komicznym".

Dopiero od weneckiego wydania w 1555 roku wielbiciele Dantego w dowód uznania dla rangi utworu, w którym zawarta jest pełnia ówczesnej kultury, olbrzymia wiedza, wspaniały obraz światów pozagrobowych, galeria niezwykłych postaci i epizodów – nazwali tę komedię „Boską".

Wygnany z Florencji

O „Boskiej komedii" można powiedzieć, że pełni rolę DNA całej naszej kultury, bo ukształtowała wizje kolejnych pokoleń, wpływając na przyszłość sztuki. W polskim dziedzictwie najsłynniejszą odpowiedzią na dzieło Dantego jest „Nie-Boska komedia" Zygmunta...