Tragedia cyfrowych tubylców

źródło: Alexxndr/Shutterstock

Ludzie od dziecka przywiązani do ekranu telefonu nie znają świata zewnętrznego. To przyszłość, a jeden jej element jest szczególnie przerażający.

W jaki sposób myślimy? To pytanie od zarania nurtowało filozofów i naukowców formułujących coraz to nowe rozwiązania problemu relacji umysłu i ciała. Według najbardziej wpływowego (z perspektywy XXI wieku) poglądu na temat relacji umysłu i ciała, kartezjańskiego dualizmu, te dwa elementy są złożone z różnych substancji: ciało to „res extensa", rzecz rozciągła, czyli posiadająca wymiary przestrzenne; umysł z kolei to „res cogitans", rzecz myśląca, nierozciągła, nieposiadająca materialnego wymiaru. Umysł jest dlatego według Kartezjusza zupełnie niezależny od ciała oraz zmysłów i może oddawać się poznaniu „czysto intelektualnemu".

Takie stanowisko oczywiście rodzi problemy. Jeżeli umysł i ciało składają się z odmiennej substancji, w jaki sposób możliwe jest oddziaływanie jednego na drugie? Kartezjusz odpowiadał: przez szyszynkę, w której odbywają się „przepływy ducha". Nie miało to jednak sensu, nawet nie z perspektywy obecnego stanu wiedzy o biologii, ale na bazie samych definicji „rzeczy rozciągłej" i „rzeczy myślącej".

Umysł na zewnątrz

Jak zatem kształtuje się ta relacja? W dużej mierze jest to pytanie metafizyczne, dotyczące istnienia duszy i stosunku człowieka do innych stworzeń. Jednak nie oznacza to, że nie możemy poszukiwać naukowego opisu procesu poznania. Teza „umysłu ucieleśnionego", która...