Połączeni „Twórczością”

autor zdjęcia: Wiesław Kępiński

źródło: archiwum Muzeum w Stawisku FOTONOVA Eastnews

Julian Stryjkowski (z lewej) i Jarosław Iwaszkiewicz blisko współpracowali ze sobą w miesięczniku literackim „Twórczość”, którego Iwaszkiewicz był przez dekady redaktorem naczelnym (1959-1980), a Stryjkowski kierownikiem działu prozy (1954-1978)

Przyjaźń Jarosława Iwaszkiewicza i Juliana Stryjkowskiego była równie silna, co burzliwa. Sprzeczali się, kłócili, a jednak wyjątkowo cenili. Łączyła ich pasja do literatury i marzenia o noblowskim laurze.

Poznali się w 1951 r. w Rzymie. Jarosław Iwaszkiewicz odbywał wówczas jedną z licznych podróży do Włoch. Julian Stryjkowski pracował tam jako korespondent PAP. Czuł się zobowiązany ugościć rodaka. Wybrali się na wzgórze Pincio, z którego podziwiali panoramę Rzymu, zwiedzali park i galerię Borghese. Stryjkowski był 11 lat młodszy, z niewielkim jeszcze dorobkiem, w przeciwieństwie do Iwaszkiewicza. Mimo to od razu zaprzyjaźnili się na całe życie, choć nie szczędzili sobie w tym czasie zawodów i rozczarowań.

Iwaszkiewicz napisał wówczas w „Dzienniku": „...od razu przypadł do smaku i rozmowa z nim toczy się tak, jakbyśmy się znali piętnaście lat". Uznał ją za tak szczerą, interesującą, prawdziwą, jakiej dawno nie zdarzyło mu się prowadzić. „Przerywamy sobie nawzajem i rozumiemy się doskonale w pół słowa". Rozmawiali m.in. o literaturze polskiej i radzieckiej. Nie poczuł się nawet dotknięty, gdy Stryjkowski na pierwszym spotkaniu popełnił faux pas, mówiąc mu, że najbardziej ceni pisarstwo Marii Dąbrowskiej. Postrzegał Stryjkowskiego jako wierzącego marksistę, ale takiego, który – dzięki inteligencji i „sercu" – zachowuje „pewną swobodę sądu". Jednocześnie dostrzegał w nim zadatki na pisarza, choć jak zaznaczył „...zupełnie na to nie wygląda... nie wygląda groźnie i robi błędy w polszczyźnie".

O ich zażyłości krążyły plotki. Maria...