My, Prusaki

autor zdjęcia: ullstein bild/Getty Images

źródło: Rzeczpospolita

Po pierwszej wojnie światowej Litwini przejęli miasto – nie oglądając się na europejskie mocarstwa, ale powołując się na wolę mieszkańców. Na zdjęciu Kłajpeda w 1925 r.

Niemcy z Kłajpedy wspominają, że w czasach sowieckich przezywano ich faszystami. To się skończyło, gdy Litwa odzyskała niepodległość. Czy wraz z wojną w Ukrainie historia znowu do nich zapuka? – Trzeba robić swoje – przekonują.

W stulecie przyłączenia okręgu kłajpedzkiego do Litwy władze w Wilnie ogłosiły rok 2023 Rokiem Kłajpedy. Historia nadmorskiego miasta sięga osady o nazwie zbliżonej do obecnej i założonej przez bałtyjskie plemię Kurów. Znajdowała się ona tam, gdzie i dziś, u ujścia rzeki Dangi do Zatoki Kurońskiej, tuż przy granicy otwartego morza. Nazwa osady oznacza „płaską, niską ziemię” i najwyraźniej Bałtowie lubili wertykalne porównania, bo Żmudź pochodzi od žemai, „ziemi nizinnej”, a Aukszota, czyli Litwa właściwa, od „wysoki”, auksztas.

Memel, czyli Niemen

Spisane dzieje Kłajpedy rozpoczynają się od krzywdy, bo w 1252 r. osadę spalili Krzyżacy, co sami zanotowali w księgach. Na ruinach od razu wznieśli Memelburg, czyli „zamek nad Niemnem”. Samo słowo „memelis” wywodzi się z języków bałtyjskich i oznacza „cichy”, „niemy”. Choć rycerze nie ciszę mieli na myśli i zwyczajnie pomylili wąskie gardło zalewu z ujściem rzeki. Ale błędu już nie było, gdy w połowie XIX w. powstawał niemiecki hymn. Dziś wykonuje się jego trzecią zwrotkę, choć w pierwszej, bynajmniej nie zabronionej, pojawia się Memel alias Niemen.

I ów Memelburg, tak ważny w niemieckiej historii, stał się pierwszym miastem Prus Wschodnich, bo Królewiec założono trzy lata później. Szybko wprowadził się tam komtur i Memel, jak...