Błogosławieństwo wernyhory

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

Co pozostaje nam, Polakom, uczynić dziś z krwawą spuścizną rzezi wołyńskiej? Wybaczać „w imieniu ofiar”, domagać się od Ukraińców przeprosin? Tego już nie da się w ten sposób naprawić. Idźmy do przodu – co nie znaczy, że z lekceważeniem dla pamięci o tych, którzy odeszli.

Proszę was z litości/ Jeśli nie chcecie dać noża/ Ja mu pożyczę tej kości/ I będzie jak ręka boża” – ten wyimek ze „Snu srebrnego Salomei” Juliusza Słowackiego chodzi mi po głowie, gdy piszę o 80. rocznicy rzezi na Wołyniu. Kolejny tekst rocznicowy? Czuję, że ten właśnie moment różni się czymś od obchodzonych w poprzednich dziesięcioleciach rocznic. Czymś, co nie zaistniało dotąd nigdy wcześniej, wojną, która wybuchła 24 lutego poprzedniego roku i trwa do tej pory. Wojną z naszym wspólnym sąsiadem, który niemalże od samych początków polsko-ukraińskich perypetii grał rolę tego trzeciego, siedzącego z boku. Ale to on dotąd rozdawał nam karty.

Tym razem stało się inaczej. Mimo tego, że to Rosja napadła na Ukrainę, to jej – wreszcie po wiekach! – wymyka się z rąk inicjatywa. Co więcej, im bardziej Moskwa stara się tę inicjatywę odzyskać, tym mocniej dźwignia losowych decyzji przesuwa się ze wschodu na zachód, w kierunku Dniepru, ale także Wisły. Może nie dostrzegamy i nie docenimy w porę tego paradoksu, ale tak właśnie się dzieje.

Od momentu wybuchu wojny przezwyciężenie fatalizmu całego zła, z którym kojarzy się hasło „Wołyń 1943”, wiązać się będzie nie tylko z imperatywem pojednania dwóch narodów, jak dotąd bywało. Odtąd kojarzyć ją będziemy także z imperatywem sojuszu, którego zarysy,...