Pogmatwane losy rosyjskiego EuRoPejczyka

autor zdjęcia: Wikipedia

źródło: Rzeczpospolita

Schemat Milukowa, w którym Rosja jest przede wszystkim terytorialnym mocarstwem, a dopiero w dalszej kolejności rozważa się w stosunku do niej inne wartości, wciąż jest powielany przez rosyjskich intelektualistów. Paweł Milukow z żoną i córką, 1912 r.

Jeśli rosyjska opozycja myśli o pozyskaniu realnego, sprawczego wpływu na sprawy w Federacji Rosyjskiej, musi złamać tzw. schemat Milukowa. Czyli zapomnieć o tym, że demokratyzacja Rosji nastąpi dzięki łagodzeniu dotychczas stosowanych metod.

W malowniczej miejscowości Aix-les-Bains w południowej Francji 31 marca 1943 r. umarł jeden z najbardziej znanych ówczesnych rosyjskich intelektualistów oraz działaczy państwowych, czyli Paweł Mikołajewicz Milukow (1859–1943). Jako historyk Rosji pozostawił po sobie ogromny dorobek, który doczekał się licznych wydań, m.in. w językach: angielskim, francuskim oraz niemieckim. Jego trzytomowe „Szkice z historii kultury rosyjskiej” to jedna z najpopularniejszych publikacji przełomu XIX i XX w. w Rosji. I dzisiaj jest ona ważną syntezą dziejów tego kraju. Podobnie jak „Historia Drugiej Rewolucji Rosyjskiej” oraz „Rosja na przełomie”. Te dwie ostatnie pozycje stanowią fundament do zrozumienia, dlaczego państwo rosyjskie załamało się w 1917 r. oraz tego, na czym opierał się sukces bolszewików w wielkiej wojnie domowej z lat 1917–1922.

Przewodnim zagadnieniem w ramach tych poszukiwań badawczych, intelektualnych oraz ideowych Milukowa była próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego Rosja różni się od świata zachodnioeuropejskiego, i czy ewentualnie może w niej zapanować ustrój zbliżony do tych, które ostatecznie wykształciły się we Francji, w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych. W kontekście swojego doktoratu Milukow napisał: „Moją tezą było, że europeizacja Rosji nie jest produktem zapożyczenia, a nieuchronnym rezultatem ewolucji wewnętrznej, w zasadzie jednakowej w Rosji i...