Najpierw zebrać żniwa

O ile wyjeżdżacie, to grupami z jednej miejscowości. Z wyjazdem nie robić popłochu. Zaopatrzyć się w żywność. Pomagać jedni drugim, pamiętać o starcach, sierotach i ciężko chorych. Na zachodzie nie rozsypywać się – zalecało przesiedleńcom z Kresów kierownictwo podziemia.

Ujawnienie się żołnierzy AK od stycznia do lipca 1944 roku, mobilizacja do Wojska Polskiego i Armii Czerwonej oraz aresztowanie (internowanie) części ujawnionego dowództwa z płk. Władysławem Filipkowskim ps. „Janka” na czele nie spowodowało zaprzestania działalności przez polskie podziemie w Galicji Wschodniej i na Wołyniu. Najsłabiej jego aktywność zaznaczyła się na obszarach województwa wołyńskiego, opuszczonego w znacznej mierze przez ludność polską, lepiej funkcjonowało ono na terenie Galicji Wschodniej, zwłaszcza w największych miejskich polskich skupiskach. Obok podziemia poakowskiego działały struktury cywilne związane z Delegaturą Rządu oraz środowiska konspiracyjne wywodzące się z grona sympatyków Stronnictwa Narodowego czy Piłsudczyków.

Radziecki aparat bezpieczeństwa, który od 1944 roku rozpracowywał aktywnie polskie podziemie niepodległościowe, uznawał, że „za swoje podstawowe zadanie «AK» postawiła: przygotowanie i przeprowadzenie zbrojnego powstania na zapleczu Armii Czerwonej, «AK» […] prowadzi aktywną antyradziecką, szpiegowską, terrorystyczną działalność”.

W materiałach sprawozdawczych i ocenach działalności podziemia polskiego sporządzanych w 1945 i na początku 1946 roku zarówno przez NKGB, jak i NKWD zwracano uwagę na zmianę metod oraz celów działalności „polskich nacjonalistów” pod wpływem ewolucji sytuacji międzynarodowej,...