Witajcie w AIDS-tisach

źródło: Rzeczpospolita

„Uśpione”, Anthony Passeron, przeł. Jacek Giszczak, wyd. Czarne

autor zdjęcia: jarosław stachowicz/forum

źródło: Rzeczpospolita

W wielu miejscowościach, gdzie planowano otwarcie ośrodka Monaru dla osób uzależnionych i zakażonych wirusem HIV, ludzie protestowali: dlaczego właśnie u nas? Na zdjęciu protest w podwarszawskich Laskach, 1992 rok

Był taki czas, że gdy ktoś mówił „wirus”, pierwszym, co przychodziło na myśl, wcale nie był covid. O epidemii HIV z różnych perspektyw przejmująco i wnikliwie opowiadają dwie książki.

Na wspomnienie imienia Désiré wszyscy w rodzinie zachowywali się tak samo. Ojciec i dziadek o nim nie mówili. Matka ucinała swoje wyjaśnienia zbyt wcześnie (…) A babcia omijała ten temat, uciekając się do żałosnych eufemizmów, opowiadając historie o trupach, które poszły do nieba, żeby z góry przyglądać się żywym. Każdy na swój sposób konfiskował prawdę. (…) Ta książka jest ostatnią próbą, by coś z tego ocalić”.

Oho, zatem kolejna socjoautobiografia, jakich wysypało się w ostatnim czasie wiele. Zwłaszcza we Francji, kolebce tego prozatorskiego gatunku (Annie Ernaux, Didier Eribon, Édouard Louis). Problem w tym, że trwa to już jakiś czas, i jak to bywa, coraz więcej w tym nurcie epigoństwa niż oryginalności. Kolejni autorzy i autorki próbują doprowadzić nas do łez historiami swoimi oraz swoich rodzin. Jak to było im ciężko, babcia nie umiała pisać, dziadek kuł konie, a oni proszę – książkę wydali. Opowieści niby o awansie społecznym, a coraz częściej podszyte narcyzmem. Jakby ich autorzy zapominali, że łzy wzruszenia to niekoniecznie przepis na dobrą literaturę. Znacznie łatwiej z tych łez upichcić – powtarzając za Milanem Kunderą – kicz.

Ale nie tym razem. „Uśpione” Anthony’ego Passerona, w przekładzie Jacka Giszczaka, to nie ten przypadek. Przeciwnie, to lektura poruszająca, zręcznie mieszająca fragmenty przejmujące...