Od Trzeciego Rzymu do Putina

autor zdjęcia: Russian Museum/Wikipedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

„Iwan IV Groźny prezentuje swoje skarby ambasadorowi królowej Anglii Elżbiety I” – obraz Aleksandra Litowczenki z 1875 r.

autor zdjęcia: Hermitage Museum

źródło: Rzeczpospolita

„Portret Piotra I Wielkiego (1672–1725)” – obraz Jeana-Marca Nattiera z 1717 r.

autor zdjęcia: Tretyakov galery /Wikipedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

„Portret Katarzyny II legislatorki” – obraz Dmitrija Lewickiego z lat 80. XVIII w.

Pod zmiennymi szyldami i przywódcami od 500 lat Rosja powiększa terytorium i polityczne wpływy.

Rosja nie wyłoniła się jeszcze z rozległych równin Eurazji, kiedy pod koniec średniowiecza władcy Wielkiego Księstwa Moskiewskiego zgłosili fantasmagoryczne roszczenia do spuścizny antycznego Rzymu i chrześcijańskiego Konstantynopola. Mesjanistyczna filozofia Trzeciego Rzymu jako centrum świata prawosławnego nabrała wymiaru politycznego, kiedy wielki książę Iwan III Srogi (panował w latach 1462–1505) zawarł w 1472 r. małżeństwo z bratanicą ostatniego cesarza Bizancjum – 20 lat wcześniej jego 1000-letnie imperium padło pod muzułmańskim naporem.

Imperialną ideologię i mocarstwowe aspiracje Moskwy odzwierciedlały ceremoniał i przejęty z Bizancjum dwugłowy orzeł. Iwan III ogłosił się carem Wszechrusi i pod tym sztandarem jednoczył wszystkie ziemie, które w średniowieczu należały do Rusi Kijowskiej (Ukraina, Białoruś, zachodnia Rosja), a które uległy rozbiciu na pomniejsze dzielnice i padły łupem Mongołów. Iwan III powstrzymał Złotą Ordę rozbitą na pomniejsze chanaty i wyrwał część ziem konkurencyjnej Litwie, w tym podległą jej Ukrainę.

Rosja w czasach Iwana IV

Psychopatyczny wnuk Iwana III, Iwan IV Groźny (1533–1584), z hasłem wojny z niewiernymi na ustach kontynuował podbój ziem mongolskich, zgniótł chanaty nad Morzem Czarnym, otworzył drogę na Ural i szukał szczęścia nad...