Termopile, czyli historia wzięta na Klatę

autor zdjęcia: Karolina Jóźwiak

źródło: Rzeczpospolita

Danuta Stenka jako caryca Katarzyna

„Termopile Polskie” Tadeusza Micińskiego uważanego niesłusznie za szaleńca polskiej literatury w reżyserii Jana Klaty, uważanego niesłusznie za jednego z najbardziej kontrowersyjnych polskich reżyserów, to szalony pomysł na nowe otwarcie w Teatrze Narodowym. Klata jednak udowodnił, że w szaleństwie jest metoda.

Ocena twórczości żyjącego w latach 1873–1918 Tadeusza Micińskiego przysparza kłopotów z powodu jej artystycznej nierówności, licznych paradoksów i sprzeczności. Patos przeplata się tu z groteską i ironią, grafomania sąsiaduje z przebłyskami genialności, a wśród nużącego wielosłowia zaskakują myśli lapidarnie celne. Jego utwory to dzieła w stanie wrzenia. W dużej części niedokończone. Ta twórczość pociąga, ale i odpycha rozpasaną perwersją pomysłów i bujnością nieposkromionej wyobraźni.

Karol Samsel z Uniwersytetu Warszawskiego, poeta, filozof i literaturoznawca powiedział mi przed premierą „Termopil Polskich” w Teatrze Narodowym, że dla niego Miciński to „Patron śmiałych przygód duchowych. Poeta określonych diapazonów, wysokości, gdzie brakuje już tlenu”.

Drugie podejście

O Micińskim mówiono, że to pisarz „opętany Polską”, bo większość jego utworów wpisywała się w neoromantyczny nurt literatury zaangażowanej w problematykę narodową. Teatr rozumiał jako rodzaj świątyni, w której widz nie jest biernym obserwatorem, lecz emocjonalnie zaangażowanym uczestnikiem zbiorowego obrzędu. Spektakle więc stawały się rodzajem misterium, w którym pojawia się wielka liczba symboli, obrazów z różnych epok, legend...