Rzeczywistość poza kontrolą
Pierwszy etap transformacji łączył się z powstaniem postkomunistycznej oligarchii, rozumianej jako nie do końca sformalizowany ośrodek władzy strukturalnej. Wpływał on na reguły gry i starał się mediować między krajowym kapitałem, administracją państwa oraz międzynarodowymi organizacjami finansowymi. Obserwowany obecnie rozpad owej oligarchii, zbyt słabej, żeby wytrzymać presję globalizacji, to jeden ze znaków, iż faza postkomunizmu się kończy. Również formuła "kapitalizmu politycznego" wydaje się obecnie wyczerpywać. Została zastąpiona przez - bardziej trwałą jak się wydaje - formułę "kapitalizmu sektora publicznego", znajdującą się poza zasięgiem kontroli centrum politycznego (choć wciąż wikłającą poszczególnych polityków). Głębokim przeobrażeniom ulegało państwo. Postępowało odspołecznienie i odobywatelnienie życia zbiorowego.
Jadwiga Staniszkis "Koniec postkomunizmu", "Przegląd Polityczny" nr 50/2001