Pancerniki kieszonkowe

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecka odznaka dla marynarzy służących na okrętach liniowych i krążownikach pomocniczych

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemieckia odznaka dla marynarzy służących na okrętach liniowych i krążownikach pomocniczych

źródło: bridgeman art library

Niemiecki pancernik kieszonkowy „Admiral Scheer”

źródło: AKG/East News

Kanclerz Niemiec Adolf Hitler i admirał Erich Reader, dowódca Reichsflotte podczas pokazów, 1933 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Uroczyste wodowanie „Admirala Grafa Spee” w Wilhelmshaven 30 kwietnia 1934 r.

źródło: bridgeman art library

Niemieckie pancerniki kieszonkowe „Admiral Graf Spee” i „Deutschland”, 1939 r.

źródło: bridgeman art library

Wyrzutnie torpedowe na „Admiralu Hipperze”

źródło: bridgeman art library

Kmdr Hans Langsdorf, dowódca „Admirala Grafa Spee”, w rozmowie z argentyńskimi oficjelami, grudzień 1939 r.

źródło: Corbis

Marynarze na pokładzie „Admirala Grafa Spee”, 1937 r.

źródło: Corbis

Niemiecki okręt ostrzeliwuje brytyjski statek handlowy

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Wieża działowa na pancerniku kieszonkowym „Deutschland” („Lützow”)

źródło: bridgeman art library

Niemieckie ciężkie okręty „Prinz Eugen” i „Gneisenau”

źródło: bridgeman art library

Niemiecki pancernik kieszonkowy „Admiral Graf Spee”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski lotniskowiec HMS „Furious”, który wchodził w skład alianckiego zespołu osłaniającego konwoje atlantyckie

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski statek „Trevanion” jedna z ofiar „Admirala Grafa Spee”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski statek „Doric Star” zatopiony przez „Admirala Grafa Spee” 2 grudnia 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Marynarze na pokładzie „Admiral Graf Spee” podczas korsarskiego rejsu

źródło: bridgeman art library

Brytyjski krążownik HMS „Exeter”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pocisk z „Admirala Grafa Spee” topi frachtowiec „Tairoa” 3 grudnia 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Nowozelandzki lekki krążownik HNZMS „Achilles”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski lekki krążownik HMS „Ajax”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski krążownik HMS „Berwick”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski krążownik HMS „Cumberland”

źródło: Corbis

Uszkodzony „Admiral Graf Spee” w porcie Montevideo

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

„Admiral Graf Spee”, wysadzony przez własną załogę pogrąża się w wodzie w pobliżu Montevideo...

źródło: bridgeman art library

„Admiral Graf Spee”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

„Admiral Graf Spee”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Warta honorowa przy trumnie Hansa Langsdorffa, dowódcy „Admirala Grafa Spee”, który popełnił samobójstwo, krytykowany za samozatopienie okrętu

autor zdjęcia: Norbert Suchorzewski

źródło: Fotorzepa

źródło: hulton/corbis

HMS „Exeter” wpływa do Plymouth, 15 lutego 1940 r

źródło: hulton/corbis

Winston Churchill, I Lord Admiralicji, pozdrawia marynarzy „Exetera”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki okręt liniowy „Gneisenau”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki okręt liniowy „Scharnhorst”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki okręt liniowy „Scharnhorst” „Bismarck” od strony dziobu

źródło: hulton/corbis

Trumny z ciałami marynarzy „Admirala Grafa Spee” poległych w bitwie u ujścia La Platy

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Fotorzepa

Trasa korsarskiego rejsu „Admirala Grafa Spee”, sierpień – grudzień 1939 r.

źródło: hulton/corbis

Samozatopienie „Admirala Grafa Spee” na redzie Montevideo, 17 grudnia 1939 r .

Po traktacie wersalskim Niemcy mogli mieć zaledwie osiem pancerników, osiem lekkich krążowników, 16 niszczycieli i 16 torpedowców oraz 36 trałowców, a liczebność personelu nie mogła przekroczyć 15 tys. ludzi. Pozwolono im zachować jednostki starsze, o ograniczonej zdolności bojowej. Wymiana okrętów mogła nastąpić po 15 latach w przypadku lekkich jednostek i po 20 latach w przypadku krążowników i pancerników. Limit wyporności dla pancernika określono na 10 tys. ton, dla krążownika zaś na 6 tys. ton. Nakazano ponadto rozbrojenie wszystkich fortyfikacji nadbrzeżnych

Po długich dyskusjach Niemcy przyjęły do realizacji awangardowy projekt okrętu pancernego, który przy wyporności krążowników „waszyngtońskich" (od traktatu w Waszyngtonie: 10 tys. ton i maksymalny kaliber artylerii głównej 203 mm) miał je przewyższać siłą ognia, gdyż zamierzano go uzbroić w armaty kalibru 280 mm. Co więcej, napęd stanowić miały nie powszechnie stosowane wówczas turbiny parowe, lecz silniki wysokoprężne (osiem dziewięciocylindrowych silników MAN M9 Zu 42/58, każdy o mocy 6655 KM, które napędzały dwa wały napędowe). Ponieważ planowane okręty nie mieściły się w żadnej z istniejących wówczas klas, ustępowały pancernikom wypornością, a krążowniki przewyższały kalibrem armat, Niemcy określali je jako „Panzerschiffe" – okręty pancerne.

W latach 1929 – 1934 zbudowano trzy takie okręty (w służbie 1933 – 1936) zwane z ironią przez prasę brytyjską „pancernikami kieszonkowymi" (gdyż Niemcy utajnili – „schowali do kieszeni") – fakt, że ich rzeczywista wyporność pełna przekraczała co najmniej o 6 tys. ton przyznane limity. Otrzymały one nazwy „Deutschland" (przemianowany potem na „Lützow"), „Admiral Scheer" i „Admiral Graf Spee".

Bohater niniejszego odcinka miał 12 300 ton wyporności standardowej i 16 320 ton wyporności pełnej przy długości całkowitej 186,0 m, szerokości 21,7 m i zanurzeniu 7,3 m. Jego...